A
admin
Guest
Dünya Gazetesi’nden Ali Ekber Yıldırım’ın haberine nazaran; Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) son olarak 20 Şubat 2020’de kırmızı et üretim istatistiklerini deklare etti. Yayınlanan son datalar 2019 yılı 4.çeyreğine yani Ekim-Aralık periyoduna ilişkin bilgilerdi. O periyotta 2019 yılı kımızı et üretimi 1 milyon 201 bin ton olarak açıklanmıştı. Yapılan son güncelleme ile 2019 yılı üretimi 1 milyon 740 bin tona revize edildi.
TÜİK, 20 Şubat 2020’de 2019 verisini deklare ettiğında şöyleki bir duyuru yaptı: ” Çeyrek devirler halinde yayımlamakta olan kırmızı et üretim istatistikleri, metodoloji değişikliği niçiniyle yıllık olarak yayımlanacaktır. Bu kapsamda 2020 yılına ilişkin datalar 2021 yılı Şubat ayı içerisinde yayımlanacaktır.”
Veriler 26 ay daha sonra açıklanabildi
Fakat, Şubat 2021’de bu açıklama yapılamadı. niye açıklanamadığı ise bir daha TÜİK tarafınca kamuoyuna yapılan duyuruda şöyleki söz edildi: “Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafınca kesimhane ve kesimhane dışı kısımları kapsayacak halde kırmızı et üretimine ait istatistikler üretilmekte ve yayımlanmaktadır. Kırmızı et üretimine ait mevcut metodolojinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir. Bu kapsamda Ulusal Data Yayınlama Takvimine göre 25 Şubat 2021 tarihinde saat 10:00’da yayımlanması planlanan “Kırmızı Et Üretim İstatistikleri, 2020 haber bülteni ileri bir tarihe ertelenmiştir. Bültenle bir arada revizyona ait metodoloji dokümanına da yer verilecektir.”
Son datanın açıklanmasından bu yana 2 yılı aşkın bir müddet(26 ay) geçtikten daha sonra 6 Mayıs 2022 tarihi itibariyle 2020 ve 2021 yılı kırmızı et üretim bilgileri nihayet belirtildi.
Yöntem değişti üretim 2 milyon tona dayandı
Kırmızı ette hesaplama metodu değiştirilince 2021 yılı üretimi 2 milyon ton sonuna dayandı. TÜİK’in “Kırmızı Et Üretim İstatistikleri, 2020-2021” başlığı ile yayınladığı haber bültenine göre, Türkiye’nin kırmızı et üretimi 2021 yılında yüzde 9,3 artarak 1 milyon 952 bin 38 ton oldu.
Kırmızı et üretim varsayımı, Ziraî İşletmelerde Hayvansal Üretim Araştırmasından elde edilen demografik datalara dayalı olarak belirlenen “Kasaplık Güç Oranı” ile hesaplanan “iç popülasyondan kesilen hayvan sayısı” ile “ithalattan kesilen hayvan sayısı”nın ortalama karkas tartıları ile çarpılması suretiyle elde edildiği belirtilen bültende yer alan üretim bilgileri şu biçimde: ” Buna göre 2020 yılında 1 milyon 785 bin 952 ton olan kırmızı et üretimi, 2021 yılında yüzde 9,3 artarak 1 milyon 952 bin 38 ton olarak iddia edildi. Bu kapsamda bundan evvelki yıla göre sığır eti üretimi yüzde 8,9 artarak 1 milyon 460 bin 719 ton, koyun eti üretimi yüzde 11,7 artarak 385 bin 933 ton, keçi eti üretimi yüzde 4,5 artarak 94 bin 555 ton, manda eti üretimi ise yüzde 28,6 artarak 10 bin 831 ton oldu.”
Kırmızı et üretimi ve değişim oranları
TÜİK datalarına göre, son 10 yıla ait kırmızı et üretim varsayımları incelendiğinde, toplam kırmızı et üretiminin 2012 yılında 1 milyon 67 bin 553 ton iken 2021 yılında 1 milyon 952 bin 38 tona ulaştı. 2021 yılı için 1 milyon 952 bin 38 ton olarak varsayım edilen toplam kırmızı et üretiminin yüzde 74,8’ini sığır eti, yüzde 19,8’ini koyun eti, yüzde 4,8’ini keçi eti ve yüzde 0,6’sını manda eti oluşturdu.
Üretim artışı ne kadar gerçekçi?
Eski Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, konuşmalarında, televizyon programlarında Türkiye’nin canlı hayvan ve et ithalatına muhtaçlığı kalmadığını belirtirken kırmızı et tüketiminin 1 milyon 350 bin tondan 950 bin tona düştüğünü tabir etmişti. Pandemi periyodunda turist sayısındaki düşüş, mesken dışı tüketim yerlerinin kapalı olması niçiniyle kırmızı et tüketiminin yüzde 30 azaldığı iddia ediliyordu.
Üretimde büyük revizyonlar yapıldı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınladığı bilgilere ve açıklamalara bakıldığında 2001 yılından bu yana kırmızı et üretim datalarında önemli revizyonlar yapıldığı görülüyor. Başlangıç kabul edilen 2001 yılında 435 bin 778 ton olan kırmızı et üretimi yüzde 79,8 artışla 783 bin 341 tona revize edildi. En yüksek revizyon 2003 yılı için yapıldı. Türkiye’nin 2003 yılı kırmızı et üretimi 366 bin 962 ton olarak açıklanmışken yapılan yeni revizyonla bu üretim yüzde 106 artışla 755 bin 880 tona revize edildi. 2009 yılında ise 412 bin 621 ton olan kırmızı et üretimi yüzde 105 güncelleme ile 846 bin 939 tona güncellendi.
Üretim ölçüsündeki en düşük revizyon ise 2015 yılına ilişkin. 2015 yılında 1 milyon 149 bin ton olan üretim yüzde 3,3 oranındaki revizyonla 1 milyon 187 bin tona çıkarıldı. 2018’de yüzde 48,5 ve 2019 üretimi de yüzde 44,9 oranında artışla revize edildi. 2001-2019 devrinde ortalama mutlak revizyon oranı yüzde 48,1 oldu.
TÜİK’in yeni hesaplama sistemine ait açıklaması
2001-2009 devri kırmızı et üretim kestirimi, kesimhanelerdeki büyükbaş ve küçükbaş hayvan kesitlerine Türk Hava Kurumu tarafınca toplanan deri ölçüsü üzerinden kestirim edilen mezbaha dışı bölümler eklenerek hesaplanmıştır. 2010-2019 periyodunda ise, tabakhanelerce işlenmek üzere toplanan deri ölçüsünün kesilen hayvan sayısına eşit olduğu var iseyımı ile kırmızı et üretim varsayımı yapılmıştır.
2020 yılında metodoloji değişikliğine gidilmiş ve kırmızı et üretim kestirimleri için “Kasaplık Güç Oranı” metodunun kullanılmasına karar verilmiştir.
Bir hayvan popülasyonunda bir yıl içerisinde et üretimi hedefiyle kesilen hayvanların yılın başındaki hayvan mevcuduna oranına “Kasaplık Güç Oranı (KGO)” ismi verilmektedir. KGO hesaplaması için gereksinim duyulan demografik oranlar (doğuran oranı, canlı doğan oranı, kesim çağına kadar yaşama gücü ve yaşlılarda vefat oranı), TÜİK tarafınca örnekleme yoluyla seçilen 40 binden çok ziraî işletmeye 2020 yılından itibaren uygulanan Ziraî İşletmelerde Hayvansal Üretim Araştırması’ndan (TİHA) elde edilmiştir. Periyot başı ve devir sonu hayvan sayılarında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca derlenen ve TÜİK tarafınca yayımlanan İstatistik Bilgi Sistemi (İBS) kaynaklı bilgiler temel alınmıştır.
Sonuç olarak KGO usulüyle hesaplanan iç popülasyondan kesilen hayvan sayısı ile ithalattan kesilen hayvan sayısı toplamı, ortalama karkas tartıları ile çarpılmak suretiyle kırmızı et üretim iddiası yapılmıştır. Karkas tartı bilgisi TÜİK tarafınca mezbahalara yönelik aylık olarak gerçekleştirilen Kesimhane İstatistikleri Araştırması’ndan elde edilmiştir. Ayrıyeten KGO prosedürüne göre 2001-2019 devri bilgileri revize edilmiş olup, ayrıntılı açıklamalar “haber bülteni” ekindeki metodolojik dokümanda ve “metaveri” kısmında verilmiştir.
TÜİK, 20 Şubat 2020’de 2019 verisini deklare ettiğında şöyleki bir duyuru yaptı: ” Çeyrek devirler halinde yayımlamakta olan kırmızı et üretim istatistikleri, metodoloji değişikliği niçiniyle yıllık olarak yayımlanacaktır. Bu kapsamda 2020 yılına ilişkin datalar 2021 yılı Şubat ayı içerisinde yayımlanacaktır.”
Veriler 26 ay daha sonra açıklanabildi
Fakat, Şubat 2021’de bu açıklama yapılamadı. niye açıklanamadığı ise bir daha TÜİK tarafınca kamuoyuna yapılan duyuruda şöyleki söz edildi: “Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafınca kesimhane ve kesimhane dışı kısımları kapsayacak halde kırmızı et üretimine ait istatistikler üretilmekte ve yayımlanmaktadır. Kırmızı et üretimine ait mevcut metodolojinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir. Bu kapsamda Ulusal Data Yayınlama Takvimine göre 25 Şubat 2021 tarihinde saat 10:00’da yayımlanması planlanan “Kırmızı Et Üretim İstatistikleri, 2020 haber bülteni ileri bir tarihe ertelenmiştir. Bültenle bir arada revizyona ait metodoloji dokümanına da yer verilecektir.”
Son datanın açıklanmasından bu yana 2 yılı aşkın bir müddet(26 ay) geçtikten daha sonra 6 Mayıs 2022 tarihi itibariyle 2020 ve 2021 yılı kırmızı et üretim bilgileri nihayet belirtildi.
Yöntem değişti üretim 2 milyon tona dayandı
Kırmızı ette hesaplama metodu değiştirilince 2021 yılı üretimi 2 milyon ton sonuna dayandı. TÜİK’in “Kırmızı Et Üretim İstatistikleri, 2020-2021” başlığı ile yayınladığı haber bültenine göre, Türkiye’nin kırmızı et üretimi 2021 yılında yüzde 9,3 artarak 1 milyon 952 bin 38 ton oldu.
Kırmızı et üretim varsayımı, Ziraî İşletmelerde Hayvansal Üretim Araştırmasından elde edilen demografik datalara dayalı olarak belirlenen “Kasaplık Güç Oranı” ile hesaplanan “iç popülasyondan kesilen hayvan sayısı” ile “ithalattan kesilen hayvan sayısı”nın ortalama karkas tartıları ile çarpılması suretiyle elde edildiği belirtilen bültende yer alan üretim bilgileri şu biçimde: ” Buna göre 2020 yılında 1 milyon 785 bin 952 ton olan kırmızı et üretimi, 2021 yılında yüzde 9,3 artarak 1 milyon 952 bin 38 ton olarak iddia edildi. Bu kapsamda bundan evvelki yıla göre sığır eti üretimi yüzde 8,9 artarak 1 milyon 460 bin 719 ton, koyun eti üretimi yüzde 11,7 artarak 385 bin 933 ton, keçi eti üretimi yüzde 4,5 artarak 94 bin 555 ton, manda eti üretimi ise yüzde 28,6 artarak 10 bin 831 ton oldu.”
Kırmızı et üretimi ve değişim oranları
TÜİK datalarına göre, son 10 yıla ait kırmızı et üretim varsayımları incelendiğinde, toplam kırmızı et üretiminin 2012 yılında 1 milyon 67 bin 553 ton iken 2021 yılında 1 milyon 952 bin 38 tona ulaştı. 2021 yılı için 1 milyon 952 bin 38 ton olarak varsayım edilen toplam kırmızı et üretiminin yüzde 74,8’ini sığır eti, yüzde 19,8’ini koyun eti, yüzde 4,8’ini keçi eti ve yüzde 0,6’sını manda eti oluşturdu.
Üretim artışı ne kadar gerçekçi?
Eski Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, konuşmalarında, televizyon programlarında Türkiye’nin canlı hayvan ve et ithalatına muhtaçlığı kalmadığını belirtirken kırmızı et tüketiminin 1 milyon 350 bin tondan 950 bin tona düştüğünü tabir etmişti. Pandemi periyodunda turist sayısındaki düşüş, mesken dışı tüketim yerlerinin kapalı olması niçiniyle kırmızı et tüketiminin yüzde 30 azaldığı iddia ediliyordu.
Üretimde büyük revizyonlar yapıldı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınladığı bilgilere ve açıklamalara bakıldığında 2001 yılından bu yana kırmızı et üretim datalarında önemli revizyonlar yapıldığı görülüyor. Başlangıç kabul edilen 2001 yılında 435 bin 778 ton olan kırmızı et üretimi yüzde 79,8 artışla 783 bin 341 tona revize edildi. En yüksek revizyon 2003 yılı için yapıldı. Türkiye’nin 2003 yılı kırmızı et üretimi 366 bin 962 ton olarak açıklanmışken yapılan yeni revizyonla bu üretim yüzde 106 artışla 755 bin 880 tona revize edildi. 2009 yılında ise 412 bin 621 ton olan kırmızı et üretimi yüzde 105 güncelleme ile 846 bin 939 tona güncellendi.
Üretim ölçüsündeki en düşük revizyon ise 2015 yılına ilişkin. 2015 yılında 1 milyon 149 bin ton olan üretim yüzde 3,3 oranındaki revizyonla 1 milyon 187 bin tona çıkarıldı. 2018’de yüzde 48,5 ve 2019 üretimi de yüzde 44,9 oranında artışla revize edildi. 2001-2019 devrinde ortalama mutlak revizyon oranı yüzde 48,1 oldu.
TÜİK’in yeni hesaplama sistemine ait açıklaması
2001-2009 devri kırmızı et üretim kestirimi, kesimhanelerdeki büyükbaş ve küçükbaş hayvan kesitlerine Türk Hava Kurumu tarafınca toplanan deri ölçüsü üzerinden kestirim edilen mezbaha dışı bölümler eklenerek hesaplanmıştır. 2010-2019 periyodunda ise, tabakhanelerce işlenmek üzere toplanan deri ölçüsünün kesilen hayvan sayısına eşit olduğu var iseyımı ile kırmızı et üretim varsayımı yapılmıştır.
2020 yılında metodoloji değişikliğine gidilmiş ve kırmızı et üretim kestirimleri için “Kasaplık Güç Oranı” metodunun kullanılmasına karar verilmiştir.
Bir hayvan popülasyonunda bir yıl içerisinde et üretimi hedefiyle kesilen hayvanların yılın başındaki hayvan mevcuduna oranına “Kasaplık Güç Oranı (KGO)” ismi verilmektedir. KGO hesaplaması için gereksinim duyulan demografik oranlar (doğuran oranı, canlı doğan oranı, kesim çağına kadar yaşama gücü ve yaşlılarda vefat oranı), TÜİK tarafınca örnekleme yoluyla seçilen 40 binden çok ziraî işletmeye 2020 yılından itibaren uygulanan Ziraî İşletmelerde Hayvansal Üretim Araştırması’ndan (TİHA) elde edilmiştir. Periyot başı ve devir sonu hayvan sayılarında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca derlenen ve TÜİK tarafınca yayımlanan İstatistik Bilgi Sistemi (İBS) kaynaklı bilgiler temel alınmıştır.
Sonuç olarak KGO usulüyle hesaplanan iç popülasyondan kesilen hayvan sayısı ile ithalattan kesilen hayvan sayısı toplamı, ortalama karkas tartıları ile çarpılmak suretiyle kırmızı et üretim iddiası yapılmıştır. Karkas tartı bilgisi TÜİK tarafınca mezbahalara yönelik aylık olarak gerçekleştirilen Kesimhane İstatistikleri Araştırması’ndan elde edilmiştir. Ayrıyeten KGO prosedürüne göre 2001-2019 devri bilgileri revize edilmiş olup, ayrıntılı açıklamalar “haber bülteni” ekindeki metodolojik dokümanda ve “metaveri” kısmında verilmiştir.