A
admin
Guest
Osmanlı himayesinde korsanlık faaliyetleri yürüten Murat Reis (Asıl ismi Jan Janszoon olan ve Türk denizcilere esir düştükten daha sonra devşirilen Hollandalı bir denizci), Fas ve Cezayir’den topladığı Berberi korsanlarla beraber1627 yılında İzlanda’ya bir baskın düzenlemişti. Bu baskında 40 kişi öldürülürken 400’e yakın İzlandalı esir alınmıştı.
Baskında kaçırılan İzlandalılardan biri de Guttormur Hallsson idi.
Kaçırılan yüzlerce İzlandalı Cezayir’e gdolayıldü ve köle pazarlarında satıldı. Çok azı kurtulup İzlanda’ya geri dönebildi. Büyük çoğunluğu kalan hayatını bir köle olarak acı ve ıstırap ortasında geçirdi. Kimileri Müslüman olup özgürlüklerini kazandı ve Cezayir toplumunda değerli yerlere geldi.
Baskında kaçırılan İzlandalılardan biri de Guttormur Hallsson idi. Guttormur, periyodun kurallarına bakılırsa epey âlâ bir eğitim almış, kendi çiftliğini işleten bir tüccardı. Hücumun başlarında, çiftliğinde 6 çalışanıyla bir arada yakalanmış ve esir edilmişti. Akabinde Cezayir’e gdolayılüp bir hafta mahpus yattıktan daha sonra köle olarak satılmıştı.
Guttormur’un Cezayir’deki 7 yıllık kölelik serüveni boyunca ailesine çeşitli mektuplar gönderdiği düşünülüyor. İşte bu mektuplardan biri, yani köleliğinin 4. yılı olan 1631’de yazdığı bir mektup günümüze ulaşmayı başardı. İşte İzlanda’da kendi çiftliğini işleten yeterli eğitimli bir tüccarken Cezayir’de köle olarak satılan Guttormur Hallsson’un başından geçenleri anlattığı o mektup:
egeiou.blogspot.com
Şimdi size, benim ve hemşerilerimin şimdiye kadar yaşadıklarımızı birkaç kısa satırla anlatmak istiyorum.
Bildiğiniz üzere, Efendimizin 1627 yılında, 6 Temmuz günü, memleketimden esir alınıp gdolayıldüm. Türk korsanlar beni ve zavallı arkadaşlarımı topladıktan daha sonra, güneye ve Westman Adaları’na yelken açtılar ve orada yaşayanlara leşleri ezip geçen kana susamış kurtlar üzere zalimce saldırdılar. Binaları yaktılar, biroldukca beşere azap edip öldürdüler ve acımasız av köpekleri üzere alabildikleri kadar tutsak alıp götürdüler. Fakat bu bahiste her şeyi bildiğinize kuşku yok, zira bu fecî olaylar şu an İzlanda’da yaygın olarak biliniyor olmalıdır.
‘Üç haftayı aşkın bir süre boyunca hem gece birebir vakitte gündüz rüzgarları takip ettik.’
Türk korsanları 20 Temmuz’da Westman Adaları’ndan denize açıldı ve hem İzlanda anakarası tıpkı vakitte adalar ardımızda kayboldu.
Toplam 400 İzlandalı’yı taşıyan üç gemi vardı. 12 Ağustos’ta bu yabancı ülkeye gelene kadar, üç haftayı aşkın bir süre boyunca hem gece birebir vakitte gündüz rüzgarları takip ettik. Bu ülkenin ismi Arabistan’dır. Bizi götürdükleri bölge Berberi olarak biliniyor. Bulunduğum kasabanın ismi Arigiel yahut Arsiel [Cezayir].
‘Zavallı ruhlardan o denli bir feryat ve ağıt duyuluyordu ki, sizi hayrete düşürürdü.’
Buraya yaptığımız seyahat sırasında sefil ve perişan bir vakit geçirdik. Biz İzlandalılar bir yerden bir yere savrulduk ve neredeyse hepimiz üst üste yatmak zorunda kaldık. İçinde bulunduğum gemi, genç ve yaşlı yüz kişiyi taşıyor üzereydi. Zavallı ruhlardan o denli bir feryat ve ağıt duyuluyordu ki, sizi hayrete düşürürdü. O gemide iki bayan vefat etti: Rafn’ın karısı ve Gautavík’ten bir bayan. Korsanlar Búlandsness’ten yaşlı bir hanımı canlı canlı denize fırlattı. Berberi’ye varınca iki kişi daha öldü. Benimle birlikte yakalananlardan iki kişi daha öldü: Saygıdeğer Jón ve Katrín. Lakin halkının geri kalanı yaşıyor. Bildiğim kadarıyla (Jón Egilsson ve marangoz Jón hariç), İzlanda’nın doğusunda yakalananlardan epeyce azı öldü. Lakin neler çektiklerini fakat Allah bilir.
‘hemen sonrasında koyun üzere satılmak üzere azar azar pazara çıkarıldık.’
Cezayir’e vardıktan daha sonra bütün bir haftayı mahpusta geçirdik. Kalabalıklar bizi görmeye geldi, zira onlar için biz seçkin bulunan bir insan tipiydik. Oradaki siyah ve beyaz kafir bayanların birden fazla bize acıdı, başlarını sallayıp gözyaşı döktüler. Kimileri çocuklara ekmek verdi; kimileri küçük paralar verdi. çabucak sonrasında koyun üzere satılmak üzere azar azar pazara çıkarıldık.
İlk seçim Kral’a gitti. Gelenek gereği, yakalananların sekizde birine sahip olma hakkına sahiptir. Bunun akabinde kalan tutsaklar, Hristiyan tutsakların satıldığı pazar sokağına gdolayıldü. Lakin orada kimse bizi satın almak istemedi zira bizim aptal, zayıf ve bilgisiz bir halk olduğumuzu düşündüler. Üstelik bu toprakların gerektirdiği ağır personelliği yapacak maharetimiz de yoktu. Ayrıyeten zavallı memleketimizde fidyemizi ödeyecek gümüş bulunamayacağından kimsenin bizi buradan satın almaya zahmet etmeyeceğini, bu yüzden tüm hayatımız boyunca burada yaşamak zorunda kalıp ölene kadar onlara kölelik yapacağımızı biliyorlardı. Bize ‘yabani’ diyorlar. Ancak biz onlardan daha epey şey biliyoruz, Allah’a şükürler olsun.
‘Satıldık ve birbirimizden biroldukca kederli haykırış ve acı çığlıklarla ayrıldık.’
Satıldık ve birbirimizden birfazlaca kederli haykırış ve acı çığlıklarla ayrıldık, o denli ki vakit geçene ve beşerler yavaş yavaş neler olup bittiğini ve her insanın nerede olduğunu öğrenene kadar kimse başkasına ne olduğunu anlamadı.
Burada ustalar içinde büyük farklar var. Kimi tutsak köleler yeterli, nazik yahut ortada kalmış efendiler edinirler; lakin kimi bahtsızlar kendilerini onlara makus davranmaktan asla vazgeçmeyen, onları yetersiz giysi ve az yiyecekle çalışmaya ve eziyete zorlayan, sabahtan akşama kadar demir prangalara bağlayan, yırtıcı, zalim, katı kalpli tiranlarla bulurlar. Birçoğu haksız dayaklara katlanmak zorunda kaldı. Biz Hıristiyanların burada, bu vahim yerde bu gaddar hatalıların ellerinde çektiklerimizi sırf göklerdeki İlah bilir. Artık bundan daha fazlasını söylemeyeceğim. Rabbimiz, burada meydana gelen kötülüklerden haberdardır. Burada her gün endişe ve dehşet, homurdanma ve hengame, cinayet ve katliam, kibir ve küstahlık ile şeytani mülkiyet haricinde hiç bir şey yok…
Guttormur Hallsson’un hüzünlü sonu…
Guttormur’la birlikte kaçırılan çiftlik çalışanlarından biri olan Jón Ásbjarnarson, Müslüman olarak özgürlüğünü kazanmış ve Cezayir’in fazlaca kültürlü yönetici katmanına girmeyi başarmıştı. Jon, elde ettiği gücü ve imkanları öbür İzlandalılar’a yardım etmek için kullanıyordu.
Eski işvereni Guttormur’un özgürlüğünü satın alan da o oldu. Ona bir ölçü da para verdi ve İngiltere’ye giden bir gemide yer ayırttı.
Ancak ne yazık ki Guttormur İngiltere’ye hiç ayak basamadı. Gemi kıyıya yanaştığı sırada tayfadaki 4 kişi tarafınca soyuldu, öldürüldü ve denize atıldı. Saldırganlardan ikisi yakalanıp idam edilirken başka ikisi Jon’un verdiği parayla bir arada kayıplara karıştı.
Kaynak 1
Kaynak 2
Kaynak 3
Kaynak 4
Baskında kaçırılan İzlandalılardan biri de Guttormur Hallsson idi.
Kaçırılan yüzlerce İzlandalı Cezayir’e gdolayıldü ve köle pazarlarında satıldı. Çok azı kurtulup İzlanda’ya geri dönebildi. Büyük çoğunluğu kalan hayatını bir köle olarak acı ve ıstırap ortasında geçirdi. Kimileri Müslüman olup özgürlüklerini kazandı ve Cezayir toplumunda değerli yerlere geldi.
Baskında kaçırılan İzlandalılardan biri de Guttormur Hallsson idi. Guttormur, periyodun kurallarına bakılırsa epey âlâ bir eğitim almış, kendi çiftliğini işleten bir tüccardı. Hücumun başlarında, çiftliğinde 6 çalışanıyla bir arada yakalanmış ve esir edilmişti. Akabinde Cezayir’e gdolayılüp bir hafta mahpus yattıktan daha sonra köle olarak satılmıştı.
Guttormur’un Cezayir’deki 7 yıllık kölelik serüveni boyunca ailesine çeşitli mektuplar gönderdiği düşünülüyor. İşte bu mektuplardan biri, yani köleliğinin 4. yılı olan 1631’de yazdığı bir mektup günümüze ulaşmayı başardı. İşte İzlanda’da kendi çiftliğini işleten yeterli eğitimli bir tüccarken Cezayir’de köle olarak satılan Guttormur Hallsson’un başından geçenleri anlattığı o mektup:
egeiou.blogspot.com
Şimdi size, benim ve hemşerilerimin şimdiye kadar yaşadıklarımızı birkaç kısa satırla anlatmak istiyorum.
Bildiğiniz üzere, Efendimizin 1627 yılında, 6 Temmuz günü, memleketimden esir alınıp gdolayıldüm. Türk korsanlar beni ve zavallı arkadaşlarımı topladıktan daha sonra, güneye ve Westman Adaları’na yelken açtılar ve orada yaşayanlara leşleri ezip geçen kana susamış kurtlar üzere zalimce saldırdılar. Binaları yaktılar, biroldukca beşere azap edip öldürdüler ve acımasız av köpekleri üzere alabildikleri kadar tutsak alıp götürdüler. Fakat bu bahiste her şeyi bildiğinize kuşku yok, zira bu fecî olaylar şu an İzlanda’da yaygın olarak biliniyor olmalıdır.
‘Üç haftayı aşkın bir süre boyunca hem gece birebir vakitte gündüz rüzgarları takip ettik.’
Türk korsanları 20 Temmuz’da Westman Adaları’ndan denize açıldı ve hem İzlanda anakarası tıpkı vakitte adalar ardımızda kayboldu.
Toplam 400 İzlandalı’yı taşıyan üç gemi vardı. 12 Ağustos’ta bu yabancı ülkeye gelene kadar, üç haftayı aşkın bir süre boyunca hem gece birebir vakitte gündüz rüzgarları takip ettik. Bu ülkenin ismi Arabistan’dır. Bizi götürdükleri bölge Berberi olarak biliniyor. Bulunduğum kasabanın ismi Arigiel yahut Arsiel [Cezayir].
‘Zavallı ruhlardan o denli bir feryat ve ağıt duyuluyordu ki, sizi hayrete düşürürdü.’
Buraya yaptığımız seyahat sırasında sefil ve perişan bir vakit geçirdik. Biz İzlandalılar bir yerden bir yere savrulduk ve neredeyse hepimiz üst üste yatmak zorunda kaldık. İçinde bulunduğum gemi, genç ve yaşlı yüz kişiyi taşıyor üzereydi. Zavallı ruhlardan o denli bir feryat ve ağıt duyuluyordu ki, sizi hayrete düşürürdü. O gemide iki bayan vefat etti: Rafn’ın karısı ve Gautavík’ten bir bayan. Korsanlar Búlandsness’ten yaşlı bir hanımı canlı canlı denize fırlattı. Berberi’ye varınca iki kişi daha öldü. Benimle birlikte yakalananlardan iki kişi daha öldü: Saygıdeğer Jón ve Katrín. Lakin halkının geri kalanı yaşıyor. Bildiğim kadarıyla (Jón Egilsson ve marangoz Jón hariç), İzlanda’nın doğusunda yakalananlardan epeyce azı öldü. Lakin neler çektiklerini fakat Allah bilir.
‘hemen sonrasında koyun üzere satılmak üzere azar azar pazara çıkarıldık.’
Cezayir’e vardıktan daha sonra bütün bir haftayı mahpusta geçirdik. Kalabalıklar bizi görmeye geldi, zira onlar için biz seçkin bulunan bir insan tipiydik. Oradaki siyah ve beyaz kafir bayanların birden fazla bize acıdı, başlarını sallayıp gözyaşı döktüler. Kimileri çocuklara ekmek verdi; kimileri küçük paralar verdi. çabucak sonrasında koyun üzere satılmak üzere azar azar pazara çıkarıldık.
İlk seçim Kral’a gitti. Gelenek gereği, yakalananların sekizde birine sahip olma hakkına sahiptir. Bunun akabinde kalan tutsaklar, Hristiyan tutsakların satıldığı pazar sokağına gdolayıldü. Lakin orada kimse bizi satın almak istemedi zira bizim aptal, zayıf ve bilgisiz bir halk olduğumuzu düşündüler. Üstelik bu toprakların gerektirdiği ağır personelliği yapacak maharetimiz de yoktu. Ayrıyeten zavallı memleketimizde fidyemizi ödeyecek gümüş bulunamayacağından kimsenin bizi buradan satın almaya zahmet etmeyeceğini, bu yüzden tüm hayatımız boyunca burada yaşamak zorunda kalıp ölene kadar onlara kölelik yapacağımızı biliyorlardı. Bize ‘yabani’ diyorlar. Ancak biz onlardan daha epey şey biliyoruz, Allah’a şükürler olsun.
‘Satıldık ve birbirimizden biroldukca kederli haykırış ve acı çığlıklarla ayrıldık.’
Satıldık ve birbirimizden birfazlaca kederli haykırış ve acı çığlıklarla ayrıldık, o denli ki vakit geçene ve beşerler yavaş yavaş neler olup bittiğini ve her insanın nerede olduğunu öğrenene kadar kimse başkasına ne olduğunu anlamadı.
Burada ustalar içinde büyük farklar var. Kimi tutsak köleler yeterli, nazik yahut ortada kalmış efendiler edinirler; lakin kimi bahtsızlar kendilerini onlara makus davranmaktan asla vazgeçmeyen, onları yetersiz giysi ve az yiyecekle çalışmaya ve eziyete zorlayan, sabahtan akşama kadar demir prangalara bağlayan, yırtıcı, zalim, katı kalpli tiranlarla bulurlar. Birçoğu haksız dayaklara katlanmak zorunda kaldı. Biz Hıristiyanların burada, bu vahim yerde bu gaddar hatalıların ellerinde çektiklerimizi sırf göklerdeki İlah bilir. Artık bundan daha fazlasını söylemeyeceğim. Rabbimiz, burada meydana gelen kötülüklerden haberdardır. Burada her gün endişe ve dehşet, homurdanma ve hengame, cinayet ve katliam, kibir ve küstahlık ile şeytani mülkiyet haricinde hiç bir şey yok…
Guttormur Hallsson’un hüzünlü sonu…
Guttormur’la birlikte kaçırılan çiftlik çalışanlarından biri olan Jón Ásbjarnarson, Müslüman olarak özgürlüğünü kazanmış ve Cezayir’in fazlaca kültürlü yönetici katmanına girmeyi başarmıştı. Jon, elde ettiği gücü ve imkanları öbür İzlandalılar’a yardım etmek için kullanıyordu.
Eski işvereni Guttormur’un özgürlüğünü satın alan da o oldu. Ona bir ölçü da para verdi ve İngiltere’ye giden bir gemide yer ayırttı.
Ancak ne yazık ki Guttormur İngiltere’ye hiç ayak basamadı. Gemi kıyıya yanaştığı sırada tayfadaki 4 kişi tarafınca soyuldu, öldürüldü ve denize atıldı. Saldırganlardan ikisi yakalanıp idam edilirken başka ikisi Jon’un verdiği parayla bir arada kayıplara karıştı.
Kaynak 1
Kaynak 2
Kaynak 3
Kaynak 4