Kurşunkalem açmak bir sanattır

DeSouza

New member
Simenon kalemtıraş kullanıyordu lakin bir vakit içinder kurşunkalem yalnızca bıçakla açılırdı. Kurşunkalemin tarihi daha eski şüphesiz: Bilinen birinci kurşunkalem 17. yüzyıldan kalma ve günümüzde Almanya’da Faber-Castell şatosunda sergileniyor. Fransız matematikçi Bernard Lassimone, 1828’de (bıçakla açmaktan daha süratli olmasa da) bugünkü kalemtıraşların atası olan birinci mekanik kalemtıraşı icat eden ve patentini alan kişi oldu. Bugün bildiğimiz biçimde süratlice kalem açan birinci kalemtıraş ise Thierry des Estivaux tarafında 1847’de icat edildi. Kurşunkalem de boş durmuyordu: Kauçuk silgi de birinci defa 1858’de kurşunkaleme eklendi. (Osmanlı devrinde ise kalemtıraş, hattatların kalemini açtığı uzun saplı özel bıçağın ismiydi. Kamış kalem, düzgün kesilebilmesi için “makta” ismi verilen bir levhanın üzerine konularak kesiliyordu.)

Lakin bıçaktan kalemtıraşa geçmek kolay olmadı. Kalemtıraşı beğenmeyenler, bir kurşunkalemin her vakit en yeterli bir bıçakla açılabileceğini söylemiş olduler. Ancak kurşunkalemi bıçakla açmak da maharet istiyordu. Üstelik kalemtıraşın icadının üzerinden daha yüz yıl geçmeden mekanik kurşunkalemler piyasaya çıktı. Buna karşın epey fonksiyonel olduğu için kurşunkalem ölmedi. Haliyle kalemtıraşlar da yaşadı ve kalemi bıçakla açan beşerler azaldı. Fakat bu soylu insanların içinde David Rees üzere kurşunkalem açmayı bir sanat yahut bir zanaat olarak goren ve para kazanan biri daha evvel görülmemişti.

Tanesi 100 dolara kalem açıyor

David Rees, New York’ta yaşayan bir karikatürist. Ama 2009’da çizmekten bunalıp ABD Nüfus İdaresi’nde işe başlamış. Ofiste bir yandan form doldurup çalışırken bir yandan kendine verilen bir yığın kurşunkalemi yontmaya ve sivriltmeye başlamış. bir süre daha sonra kalemleri kalemtıraşla açmak yerine maket bıçağı kullanmaya başlamış. Zira Rees’e bakılırsa, şık ve istikrarlı bir biçimde kurşunkalem açmak, ucunu sivriltmek ve yazacak, çizecek hale getirmek makinelerin eline bırakılacak bir iş değil. Ona bakılırsa kurşunkalem açmak, aslında takdir edilmemiş, hor görülmüş ve unutulmuş bir sanat; çağımızın sürat anlayışını kabul etmeyen felsefi bir tutuma sahip ve ustalık isteyen bir zanaat.


Bir yıl daha sonra konutunda bir kurşunkalem sivriltme atölyesi açan Rees birinci kere duyanların “Şaka mı yapıyorsun?” deyip dalga geçtiği ancak müşterisi olmayı da ihmal etmediği “kurşunkalem açma hizmeti ve danışmanlığı” işini kurmuş. O günden beri önlüğünü ve gözlüğünü takıp bıçakla kurşunkalemleri sivriltme işini ciddiye alan David Beyefendi, kalemi açarken hiç bir şeyi ziyan etmiyor, çıkan talaşı da plastik bir poşete koyup kurşunkalemle bir arada siparişe ekliyor.

Ayrıyeten kurşunkalemin şahsen kendisi tarafınca elle ve maksada uygun açıldığını doğrulayan (resim için farklı, yazı için ayrı) imzalı ve sıra numaralı bir garanti dokümanı pakete ekleniyor. Birinci iki yıl ürkek davranıp sipariş edilen kurşunkalemi 15 dolara açıyormuş, 2013’te ise 40 dolar istiyordu (ABD dışı içinse 50 dolar). Artık ise artisanalpencilsharpening.com isimli sitesindeki bilgilere nazaran Amerikalılar için 100 dolara (ABD dışına 120 dolar) kalem açıyor. Bugüne kadar binlerce kalem sivriltmiş biri olarak da işinden hoşnut olan Rees’in tek şikâyeti ucunu açtığı kalemleri ve garanti dokümanını çerçeveleyip duvara asan birtakım müşterilerden yeni siparişi alamaması.?


Kurşunkalemleri nasıl sivriltmeli?

Rees 2012’de, ortasında kendi çizimlerinin çokça bulunduğu ve teorik olarak kalem açmayı anlattığı How To Sharpen Pencils (Kurşunkalemleri Nasıl Sivriltmeli?) isimli bir kitap yazarak hususa ilgi duyan yahut duymayan herkesi bir sefer daha şaşırttı. Kitap “Bu kadar da olmaz!” denecek kadar detaylı bilgiler içeriyor. Kitapta her tıp kalemtıraş için bir kısım var: Husus madde kalemin nasıl açılması gerektiği ve kalem açarken nelere dikkat edilmesi gerektiği itinayla anlatılıyor. David Rees’in şimdilerde 80 dolara satılan kitabı övgüler alan bir eser, Türkçeye çevrilmesini dilerim. (Bu ortada mekanik kurşunkalemlerden nefret eden David Rees kitabının 11. kısmını bu kalem tipine ayırmış, lakin bu kısımda tek bir cümle var: “Mekanik kurşunkalemler saçmalıktır!”)

David Rees şimdilerde daha epeyce garip projeler üretip daha fazlaca müzikle ilgilense de kurşunkalem açma turnelerine de çıkıyor. Evvel yavaşça bir şaşkınlık ve tebessümle karşılansa da ortasında kalemtıraş koleksiyonunun bir kısmını taşıdığı deri çantasıyla ABD’yi uzunluktan boya dolaşıp kitabevleri, kırtasiyeler ve kitap fuarlarında kurşunkalem açmanın ustalık gerektiren inceliklerini gösteriyor. Önlüğünü ve gözlüğünü takıp çıktığı şovlarında her seferinde kelama başlarken en değerli üç şeyin güvenlik olduğunu, bıçakla kurşunkalem açmanın tehlikeli olduğunu söylüyor.

Konuşmalarında en çok kırmızı ardıç ağacından yapılan kurşunkalemleri epeyce beğendiğini, grafitin gövdenin tam ortasında olması gerektiğini, kaliteli olmayan kurşunkalemleri açmayı katiyen kabul etmediğini, kurşunkalem açmanın onu telefondan, bilgisayardan, internetten uzaklaştırıp sakinleştirdiğini ve huzura kavuşturduğunu anlatıyor. Yayınevleri, kurşunkalem üreticileri ve Neil Gaiman üzere dolmakalemle yazmayı epey seven ünlü muharrirler da kendisini destekliyor.

David Rees teşebbüsçü yanıyla insanları gülümseten biri, bize unutulan bir çağı ve kurşunkalem açmanın ruha uygun gelen taraflarını hatırlatıyor.

Tanesi 100 dolara kalem açıyor

David Rees, New York’ta yaşayan bir karikatürist. Ama 2009’da çizmekten bunalıp ABD Nüfus İdaresi’nde işe başlamış. Ofiste bir yandan form doldurup çalışırken bir yandan kendine verilen bir yığın kurşunkalemi yontmaya ve sivriltmeye başlamış. bir süre daha sonra kalemleri kalemtıraşla açmak yerine maket bıçağı kullanmaya başlamış. Zira Rees’e bakılırsa, şık ve istikrarlı bir biçimde kurşunkalem açmak, ucunu sivriltmek ve yazacak, çizecek hale getirmek makinelerin eline bırakılacak bir iş değil. Ona göre kurşunkalem açmak, aslında takdir edilmemiş, hor görülmüş ve unutulmuş bir sanat; çağımızın sürat anlayışını kabul etmeyen felsefi bir tutuma sahip ve ustalık isteyen bir zanaat.

Bir yıl daha sonra meskeninde bir kurşunkalem sivriltme atölyesi açan Rees birinci defa duyanların “Şaka mı yapıyorsun?” deyip dalga geçtiği lakin müşterisi olmayı da ihmal etmediği “kurşunkalem açma hizmeti ve danışmanlığı” işini kurmuş. O günden beri önlüğünü ve gözlüğünü takıp bıçakla kurşunkalemleri sivriltme işini ciddiye alan David Beyefendi, kalemi açarken hiç bir şeyi ziyan etmiyor, çıkan talaşı da plastik bir poşete koyup kurşunkalemle bir arada siparişe ekliyor.

Ayrıyeten kurşunkalemin şahsen kendisi tarafınca elle ve maksada uygun açıldığını doğrulayan (resim için farklı, yazı için ayrı) imzalı ve sıra numaralı bir garanti dokümanı pakete ekleniyor. Birinci iki yıl ürkek davranıp sipariş edilen kurşunkalemi 15 dolara açıyormuş, 2013’te ise 40 dolar istiyordu (ABD dışı içinse 50 dolar). Artık ise artisanalpencilsharpening.com isimli sitesindeki bilgilere bakılırsa Amerikalılar için 100 dolara (ABD dışına 120 dolar) kalem açıyor. Bugüne kadar binlerce kalem sivriltmiş biri olarak da işinden hoşnut olan Rees’in tek şikâyeti ucunu açtığı kalemleri ve garanti evrakını çerçeveleyip duvara asan birtakım müşterilerden yeni siparişi alamaması.