İstilacı zebra midyeleriyle biyolojik mücadele! Yengeçler parçalıyor

DeSouza

New member
İsmini sarı ve kahverengi çizgili kabuğundan alan Hazar Denizi kökenli zebra midyeler, 1700’lü yılların sonunda tatlı sularda, 1824’te İngiltere’de görülmeye başladı. Avrupa’da, akabinde ABD’de yayıldı. Zebra midyeler, 1897 yılında Türkiye’de hidroelektrik santralleri, barajlar, yapay ve doğal göletlerin sulama alanlarında görülmeye başlandı. Uzunlukları 1 ile 5 santimetre ortası olan bu midyeler, üzerlerindeki iplikçilerle tutunabildikleri canlı-cansız her şeye yapışıyor ve kendi çeşitleriyle birlikte koloni halinde yaşıyor. Dünyanın en istilacı midyeleri içinde gösterilen zebra midyelerinin dişileri yılda 1 milyon, ömrü boyunca da 5 milyonun üzerinde yumurta bırakıyor. Suyun geçtiği her sızıntıya ulaşıyor. Uzmanlar ise, bu midye çeşidiyle gayrette tedbirler alınmazsa kentlerin susuz kalma riskiyle karşı karşıya kalacağını belirtiyor.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Laboratuvarları’nda, zebra midye çeşidi ile gayret kapsamında Dr. Öğr. Üyesi Halit Kuşku geçen yıl çalışma başlattı. Avrasya kökenli bir tatlı su yengeç çeşidi olan (Potamon İbericum) ile zebra midye akvaryumda tıpkı ortamda incelendi. 90 gün boyunca deher neysel çalışma yapıldı. Tatlı su yengeçlerinin günde yaklaşık 11 zebra midyeyi tükettiği, 90 günlük deneme kararında yaklaşık 1000 zebra midyeyi kabuklarını kırarak kesimlere ayırdığı görüldü. Kuşku’nun bu çalışması, 1 Ocak 2022 tarihinde milletlerarası hakemli mecmuada makale olarak yayınlandı.

Zebra midye çeşidinin içme sularını tehdit eder hale geldiğini belirten Dr. Öğretim Üyesi Halit Kuşku, “Dünyamızın dörtte üçü sulardan, bunun da yüzde 3’ü tatlı sulardan oluşmaktadır. İnsanlığın içme ve kullanma suyu olarak kullandığı tatlı sular yüzde 3 oranındadır. Yani hudutlu bir suyumuz vardır. birebir vakitte bu suyu tehdit eden en büyük faktörlerden biri de, zebra midye olarak bildiğimiz istilacı bir çeşittir. Zebra midye, İçme suları, hidroelektrik santraller, barajlar, kanallar, su taşıma nakil çizgileri, borular, barajların çıkış sağladığı sulama çizgilerini tehdit eder durumdadır. Amerika ve Avrupa epey geniş bir bütçe ayırıp bu canlıyla gayret etmeye çalışıyorlar. 12 farklı çaba usulü var lakin tam manası ile muvaffakiyet elde edilemedi” dedi.


‘DEher neyseL ÇALIŞMAMIZIN SONUÇLARI VERİMLİ OLDU’

Zebra midye tipi ile kimyasal ve fizikî formların haricinde biyolojik bir çaba metodu geliştirdiklerini söz eden Dr. Öğretim Üyesi Halit Kuşku, “Tatlı su yengeç çeşidini, zebra midye ile birlikte bir biyolojik çaba sistemi olarak denedik ve bir muvaffakiyet sağladık. Üniversitemizin laboratuvarlarında 90 gün süren deher neysel çalışmamızın sonuçları çok verimli oldu. Tatlı su yengeçlerinin günlük yaklaşık 11 zebra midyeyi tükettiğini gördük. 90 günde yaklaşık 1000 zebra midyeyi kırarak, kabuklarını da modüllere ayırdığını raporladık. Kabuklarını modüllere ayırması, midye artıklarının ortamdan deşarjı için hayli değerli kolaylaştırıcı etkendir. Bu canlının tehdit edebileceği alanlarda, biyolojik çaba prosedürü olarak denenmesini öneriyoruz. Bu yengeçler laboratuvar şartlarında üretilip, zebra midyenin ağır olduğu alanlara bırakıldığında, su kaynaklarını tıkayan midyeleri tüketerek tehdidi ortadan kaldırabilir” diye konuştu.

DSİ Arge Proje raporuna da dikkat çeken Kuşku, “Zebra midyenin yalnızca Kuzey Amerika’da yol açtığı kayıplar yılda 5 milyar dolar olarak hesaplandığı ölçü alınırsa, önümüzdeki senelerda dünyada ve ülkemizde artması beklenen bu istilanın boyutu ve yapılan bilimsel çalışmanın değeri anlaşılmış olacaktır” dedi.