DeSouza
New member
Toplumsal medyada son devirlerde cenaze daha sonrası sürdürülen taziye gelenekleriyle ilgili anılarını anlatanlar gündem oldu. Biroldukca insan, yakınını kaybettikten daha sonra meskene gelenlerin, “Çayım açık olsun”, “Bana pide gelmedi” üzere tabirlerine karşı olan öfke ve ıstıraplarını lisana getirdi. Durum bu biçimde olunca da taziye geleneklerinin gözden geçirilmesini isteyenler ile geleneklerin ardında duranlar karşı karşıya geldi.
Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ) Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısım Lideri Prof. Dr. Muharrem Kaya vefat daha sonrası yemek dağıtma geleneklerinin temelinde vücuttan ayrılan ruhu mutlu etmeye dayalı inanışlar olduğunu söylemiş oldu. Prof. Dr. Kaya bu inanışın maksadını, “Mitolojik inanışlarda da dini inançlarda da bu durumun, ölenin ruhunu teskin etmeye dayalı olduğu görülür. Hem yeni ölenin ruhuna musallat olabilecek makus ruhları mutlu edip onu rahat bırakmalarını sağlamak birebir vakitte ölenin ruhuna dua edilmesiyle, Tanrı’nın huzuruna çıkan ruha sevap kazandırmak amaçlanmıştır. Dini merasimlerle de mevtin verdiği acının tevekkülle karşılanması öğütlenir, insanların yasını yaşayarak vefatı kabullenmesi gerektiği vurgulanır” diye konuştu.
‘İNANÇLARDA MEYYİT AŞI VERMENİN YERİ YOK’
Türk geleneklerinde meyyit çıkan evde yas uygulamaları başladığını ve bunların içinde sesli ağlamamak, gülmemek, eğlenmemek, yeni, renkli elbise giymemek, tıraş olmamak üzere ögelerin görüldüğünü belirten Prof. Dr. Kaya, “Mevtin acısıyla depresyona girmiş insanların yiyecek hazırlayamayacağını düşünen akraba, komşular ise meyyit konutuna yiyecek gdolayırler. Biraz vakit geçip örneğin 40’ında, 52’sinde meyyitin ruhuna yemek verilir. Bunlar ayran, pilav, pide, pişi, gilik, çörek üzere yiyecek verme halinde görülür” dedi. Şu anki toplumsal hayatımızda yer etmiş geleneklerin bir statü göstergesi olmasının yeni bir durum olmadığını, bunun için Osmanlı sarayında şehzadelerin sünnet merasimlerinin ihtişamını anlatan minyatürlü kitaplara bakmanın bile kâfi olduğunu belirten Muharrem Kaya, vefat üzere acı verici bir durumda bile statünün ve gösterişin öne çıkmasının kapitalist toplumun özellikleriyle açıklanabileceğini söylemiş oldu. Prof. Dr. Kaya, “Ekonomik gücünü göstererek iş muahedesi yapan bir iş adamıyla, mahallesinde prestijini güçlendirmeye çalışan insanın durumu birebir. Meyyit yemeği sırasında da bu durum, insani olmaktan çıkıp ekonomik göstergenin, toplumsal statünün sergilenmesi haline dönüşünce, bu biçimdesi rahatsız edici durumlarla karşılaşmak mümkün hale geldi diye düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Kaya, “İslami inançlarda ölenin ruhu, bu dünyada kalmaz, gideceği yere sarfiyat. ötürüsıyla meyyit aşı vermenin bir manası yoktur. Son devirde bu hususta mütedeyyin insanların itirazlarını bu çerçevede kıymetlendirmek gerekir” dedi.
UZAMIŞ YAS SÜRECİNE niye OLUYOR
Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Nermin Gündüz ise son vakit içinderda depresyon şikayetiyle gelen hastalarının depresyon değil, uzamış bir yas süreci yaşadığını tespit ettiğini söylemiş oldu. Son periyotlarda bu yas sürecini bozan birtakım klasik ritüeller olduğunu söyleyen Doç. Dr. Gündüz, “Bunların taziye konutuyla ilgili yapılan ve bilhassa kentlerde ritüel haline gelen birtakım davranışlar olduğunu fark ettim. Benim çocukluğumda komşular, bilhassa daha sıcak bağlantıların olduğu noktalarda yedi gün boyunca ziyarete gelirler, ölen bireylerin yakınlarını yalnız bırakmazlardı. Meskene yiyecek getirerek hem aç kalmamalarını sağlar birebir vakitte birlikte yemek yiyerek acının hafifçeletilmesine yardımcı olurlardı” diyerek bu geleneğin geçmişte nasıl gerçekleştirildiğine dikkat çekti. Son vakit içinderda bu geleneklerin değiştiğini ve yas tertiplerinin kaybı yaşayan insanlara yüklendiğini fark eden Doç. Dr. Gündüz, ölen bireylerin yakınlarına mecburiyet olarak yüklenen hareketlerin kişinin yakınlarının mevte vakit zaman reaksiyon vermesini güçleştirdiğini söylemiş oldu.
‘TAZİYE GELENEĞİ DEVAM ETMELİ’
“Kaybı olan kişinin ağlaması, öfkelenmesi ve ağıt yakması gerekiyor. Bütün bunlar yas sürecinin olağan süreci. Lakin bu tertip telaşına sürüklenen yakınlar hislerinde bir donukluk yaşıyor. Ölen bireyle vedalaşamıyorlar, ağlayamıyorlar” diyen Nermin Gündüz, danışanlarından kayıplarıyla ilgili aldığı hikayelerde bu tertiplerle ilgili anıların anlatıldığını söylemiş oldu. Bu anıların kararında ortaya daima öfke çıktığını söyleyen Gündüz, şu biçimde konuştu:
“Özellikle taziyeye gelen insanlara karşı ‘Beni anlamadılar. O esnada ben ekstra bir şeyler yapmak zorunda kaldım. Annemle, babamla vedalaşamadım, ağlayamadım, reaksiyon gösteremedim ve donup kaldım’ diyerek öfkeleniliyor. daha sonrasında his orada kaldığı için bir baskılanma oluyor ve kişinin yasını yaşamasının önünde bir eşik oluyor. Bu da ne yazık ki bireylerin yas sürecinin uzamasına niye oluyor.”
Fakat bu durumun taziye geleneği devam etmemeli olarak algılanmamasını, taziye geleneğinin katiyen devam etmesi gerektiğini belirten Doç. Dr. Gündüz, “Temas etmenin, konuşmanın durumun paylaşılmasının gerekirse sarılmanın kucaklaşmanın birlikte ağlamanın olması gerekiyor. Fakat bunun bir olağan sonu da olması gerekiyor. Yas sürecinde bunun iyileştiriciliğinin olduğunu biliyoruz. Fakat ziyaretlerin kısa tutulması ya da ziyaret esnasında ölen şahısla ilgili sık sık nasıl öldüğünün sorulması yanlış. Soru soran kişi olmak yerine ‘Nasılsın, bir şeye muhtaçlığın var mı, senin için ne yapabilirim’ üzere sorular sormak, duygusal bir an yaşıyorsa, ağlıyorsa gidip sarılmak gerek. Güzel bir dinleyici konumunda bulunmak, öğüt vermemek değerli” diye konuştu.
BUNU DEMEK ÇOK YANLIŞ!
Kaybı olan bireye öğüt vermemek gerektiğinin fazlacaça üstünde duran Gündüz, bir hastasıyla ilgili yaşadıklarını şu sözlerle ifade etti:
“Bir hastamdan yola çıkarak size söylüyorum. Hastamın 55 yaşındaki babası vefat ediyor. Genç, yirmilerinde bir hasta. Gelenler daima şunu söylemişler: ‘Sen çok şanslısın, babaları fazlaca daha küçük yaşta ölen beşerler var.’ Bu da hayli yükleyici bir cümle. Bu sefer suçluluk hissediyor kişi. ‘Ben üzülmemem, reaksiyon vermemem gerek lakin ben şu an ağlıyorum’ diyor. ötürüsıyla Bu süreçte âlâ dinleyiciler olmak, kişi sarılmak istiyorsa sarılmak, ağlamak istiyorsa ağlamak, yalnız kalmak istiyorsa yalnız kalmasına müsaade vermek, acil yapılması gereken sorumluluklar var ise onları paylaşmak daha uygunlaştırıcı oluyor.”
YALNIZCA RUHU DEĞİL KALBİ DE YORUYOR
Taziye daha sonrası acının yaşanamaması kararı ortaya çıkan öfke, sonlanma üzere hisler şahısların kendini bastırması kararı bedensel rahatsızlıklara da yol açabiliyor. Bu durumdan en çok etkilenen organ ise kalp oluyor. Anksiyete ve öfkenin bedende kısa vadede katekolamin, uzun vadede ise kortizol salınımını tetiklediğini tabir eden İç Hastalıkları Uzmanı ve Kardiyolog Prof. Dr. Nevrez Koylan ise, “Bunların da kalp üzerinde hipertansiyon, ritm bozuklukları, çarpıntılar, senkop (bayılma) atakları, kalp krizi riskini artırma, kalp yetersizliğini ağırlaştırma, metabolik bozukluklara ve yeme bozukluklarına yol açma üzere tesirleri olur. Altta yatan sebebin devam eden bastırılmış sıkıntı olduğu anlaşılmadığı sürece bu sıkıntıları çözmek de mümkün olmaz” diyerek mevzunun değerine dikkat çekti.
Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ) Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısım Lideri Prof. Dr. Muharrem Kaya vefat daha sonrası yemek dağıtma geleneklerinin temelinde vücuttan ayrılan ruhu mutlu etmeye dayalı inanışlar olduğunu söylemiş oldu. Prof. Dr. Kaya bu inanışın maksadını, “Mitolojik inanışlarda da dini inançlarda da bu durumun, ölenin ruhunu teskin etmeye dayalı olduğu görülür. Hem yeni ölenin ruhuna musallat olabilecek makus ruhları mutlu edip onu rahat bırakmalarını sağlamak birebir vakitte ölenin ruhuna dua edilmesiyle, Tanrı’nın huzuruna çıkan ruha sevap kazandırmak amaçlanmıştır. Dini merasimlerle de mevtin verdiği acının tevekkülle karşılanması öğütlenir, insanların yasını yaşayarak vefatı kabullenmesi gerektiği vurgulanır” diye konuştu.
‘İNANÇLARDA MEYYİT AŞI VERMENİN YERİ YOK’
Türk geleneklerinde meyyit çıkan evde yas uygulamaları başladığını ve bunların içinde sesli ağlamamak, gülmemek, eğlenmemek, yeni, renkli elbise giymemek, tıraş olmamak üzere ögelerin görüldüğünü belirten Prof. Dr. Kaya, “Mevtin acısıyla depresyona girmiş insanların yiyecek hazırlayamayacağını düşünen akraba, komşular ise meyyit konutuna yiyecek gdolayırler. Biraz vakit geçip örneğin 40’ında, 52’sinde meyyitin ruhuna yemek verilir. Bunlar ayran, pilav, pide, pişi, gilik, çörek üzere yiyecek verme halinde görülür” dedi. Şu anki toplumsal hayatımızda yer etmiş geleneklerin bir statü göstergesi olmasının yeni bir durum olmadığını, bunun için Osmanlı sarayında şehzadelerin sünnet merasimlerinin ihtişamını anlatan minyatürlü kitaplara bakmanın bile kâfi olduğunu belirten Muharrem Kaya, vefat üzere acı verici bir durumda bile statünün ve gösterişin öne çıkmasının kapitalist toplumun özellikleriyle açıklanabileceğini söylemiş oldu. Prof. Dr. Kaya, “Ekonomik gücünü göstererek iş muahedesi yapan bir iş adamıyla, mahallesinde prestijini güçlendirmeye çalışan insanın durumu birebir. Meyyit yemeği sırasında da bu durum, insani olmaktan çıkıp ekonomik göstergenin, toplumsal statünün sergilenmesi haline dönüşünce, bu biçimdesi rahatsız edici durumlarla karşılaşmak mümkün hale geldi diye düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Kaya, “İslami inançlarda ölenin ruhu, bu dünyada kalmaz, gideceği yere sarfiyat. ötürüsıyla meyyit aşı vermenin bir manası yoktur. Son devirde bu hususta mütedeyyin insanların itirazlarını bu çerçevede kıymetlendirmek gerekir” dedi.
UZAMIŞ YAS SÜRECİNE niye OLUYOR
Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Nermin Gündüz ise son vakit içinderda depresyon şikayetiyle gelen hastalarının depresyon değil, uzamış bir yas süreci yaşadığını tespit ettiğini söylemiş oldu. Son periyotlarda bu yas sürecini bozan birtakım klasik ritüeller olduğunu söyleyen Doç. Dr. Gündüz, “Bunların taziye konutuyla ilgili yapılan ve bilhassa kentlerde ritüel haline gelen birtakım davranışlar olduğunu fark ettim. Benim çocukluğumda komşular, bilhassa daha sıcak bağlantıların olduğu noktalarda yedi gün boyunca ziyarete gelirler, ölen bireylerin yakınlarını yalnız bırakmazlardı. Meskene yiyecek getirerek hem aç kalmamalarını sağlar birebir vakitte birlikte yemek yiyerek acının hafifçeletilmesine yardımcı olurlardı” diyerek bu geleneğin geçmişte nasıl gerçekleştirildiğine dikkat çekti. Son vakit içinderda bu geleneklerin değiştiğini ve yas tertiplerinin kaybı yaşayan insanlara yüklendiğini fark eden Doç. Dr. Gündüz, ölen bireylerin yakınlarına mecburiyet olarak yüklenen hareketlerin kişinin yakınlarının mevte vakit zaman reaksiyon vermesini güçleştirdiğini söylemiş oldu.
‘TAZİYE GELENEĞİ DEVAM ETMELİ’
“Kaybı olan kişinin ağlaması, öfkelenmesi ve ağıt yakması gerekiyor. Bütün bunlar yas sürecinin olağan süreci. Lakin bu tertip telaşına sürüklenen yakınlar hislerinde bir donukluk yaşıyor. Ölen bireyle vedalaşamıyorlar, ağlayamıyorlar” diyen Nermin Gündüz, danışanlarından kayıplarıyla ilgili aldığı hikayelerde bu tertiplerle ilgili anıların anlatıldığını söylemiş oldu. Bu anıların kararında ortaya daima öfke çıktığını söyleyen Gündüz, şu biçimde konuştu:
“Özellikle taziyeye gelen insanlara karşı ‘Beni anlamadılar. O esnada ben ekstra bir şeyler yapmak zorunda kaldım. Annemle, babamla vedalaşamadım, ağlayamadım, reaksiyon gösteremedim ve donup kaldım’ diyerek öfkeleniliyor. daha sonrasında his orada kaldığı için bir baskılanma oluyor ve kişinin yasını yaşamasının önünde bir eşik oluyor. Bu da ne yazık ki bireylerin yas sürecinin uzamasına niye oluyor.”
Fakat bu durumun taziye geleneği devam etmemeli olarak algılanmamasını, taziye geleneğinin katiyen devam etmesi gerektiğini belirten Doç. Dr. Gündüz, “Temas etmenin, konuşmanın durumun paylaşılmasının gerekirse sarılmanın kucaklaşmanın birlikte ağlamanın olması gerekiyor. Fakat bunun bir olağan sonu da olması gerekiyor. Yas sürecinde bunun iyileştiriciliğinin olduğunu biliyoruz. Fakat ziyaretlerin kısa tutulması ya da ziyaret esnasında ölen şahısla ilgili sık sık nasıl öldüğünün sorulması yanlış. Soru soran kişi olmak yerine ‘Nasılsın, bir şeye muhtaçlığın var mı, senin için ne yapabilirim’ üzere sorular sormak, duygusal bir an yaşıyorsa, ağlıyorsa gidip sarılmak gerek. Güzel bir dinleyici konumunda bulunmak, öğüt vermemek değerli” diye konuştu.
BUNU DEMEK ÇOK YANLIŞ!
Kaybı olan bireye öğüt vermemek gerektiğinin fazlacaça üstünde duran Gündüz, bir hastasıyla ilgili yaşadıklarını şu sözlerle ifade etti:
“Bir hastamdan yola çıkarak size söylüyorum. Hastamın 55 yaşındaki babası vefat ediyor. Genç, yirmilerinde bir hasta. Gelenler daima şunu söylemişler: ‘Sen çok şanslısın, babaları fazlaca daha küçük yaşta ölen beşerler var.’ Bu da hayli yükleyici bir cümle. Bu sefer suçluluk hissediyor kişi. ‘Ben üzülmemem, reaksiyon vermemem gerek lakin ben şu an ağlıyorum’ diyor. ötürüsıyla Bu süreçte âlâ dinleyiciler olmak, kişi sarılmak istiyorsa sarılmak, ağlamak istiyorsa ağlamak, yalnız kalmak istiyorsa yalnız kalmasına müsaade vermek, acil yapılması gereken sorumluluklar var ise onları paylaşmak daha uygunlaştırıcı oluyor.”
YALNIZCA RUHU DEĞİL KALBİ DE YORUYOR
Taziye daha sonrası acının yaşanamaması kararı ortaya çıkan öfke, sonlanma üzere hisler şahısların kendini bastırması kararı bedensel rahatsızlıklara da yol açabiliyor. Bu durumdan en çok etkilenen organ ise kalp oluyor. Anksiyete ve öfkenin bedende kısa vadede katekolamin, uzun vadede ise kortizol salınımını tetiklediğini tabir eden İç Hastalıkları Uzmanı ve Kardiyolog Prof. Dr. Nevrez Koylan ise, “Bunların da kalp üzerinde hipertansiyon, ritm bozuklukları, çarpıntılar, senkop (bayılma) atakları, kalp krizi riskini artırma, kalp yetersizliğini ağırlaştırma, metabolik bozukluklara ve yeme bozukluklarına yol açma üzere tesirleri olur. Altta yatan sebebin devam eden bastırılmış sıkıntı olduğu anlaşılmadığı sürece bu sıkıntıları çözmek de mümkün olmaz” diyerek mevzunun değerine dikkat çekti.