DeSouza
New member
Senim Tanay Karakuş – Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Son günlerde dünyaca ünlü oyuncu Bruce Willis sıhhat sıkıntılarıyla gündeme geldi. Afazi teşhisi konulan Willis’in yakınları, rahatsızlığı sebebiyle oyunculuğu bıraktığını deklare etti. Willis’le birlikte çalışan iş arkadaşları son vakit içinderda repliklerini unuttuğunu ve bu şiddetli süreçte onun yanında olduklarına dair açıklamalarda bulundu. Ünlü oyuncuya konulan afazi teşhisi beraberinde bir epeyce soruyu da birlikteinde getirdi.
Afazi, beynin lisan ve konuşmadan sorumlu bölgelerinin tümü ya da bir kısmını etkileyen patolojiler kararı meydana gelen konuşma bozukluğu olarak tanımlanıyor. Aslında afazi beynin konuşmayla ilgili bölgelerinin etkilendiği, inme, beyin tümörü, baş travmaları yahut hudut sistemi enfeksiyonları haricinde birtakım demans tiplerinde de görülebilen bir bulgu. ‘Konuşma kaybı’ olarak da bilinen afazi, felç ya da tümör niçiniyle oluşabildiği üzere, başa alınan bir darbe kararı da ortaya çıkabiliyor. Uzmanlar, beyin enfeksiyonu ya da Alzheimer hastalığının da afaziyi tetikleyebileceğini söylüyor.
İstanbul Florence Nightingale Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Ebru Parıltı Yavuz, beyinde meydana gelen afazinin bir hastalık değil, yalnızca bir bulgu olduğunun altını bilhassa çizdi. Doç. Dr. Ebru Işık Yavuz, konuşma bozukluğu yahut kişinin hangi sözleri kullanacağını bulup kullanamama durumunun ilerlemesi halinde okuma ve yazmada da bozuklukların meydana gelebileceğini söylemiş oldu.
‘İLERLEYİCİ VE GERİ DÖNÜŞÜMSÜZ OLABİLİR’
Afazi sırf konuşma bozukluğunun yaşanmasıyla gerçekleşmiyor, birfazlaca belirtiyle de kendini gösteriyor. Liv Hospital Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Ayhan Öztürk, afazinin konuşmada kuvvetlik, isim bulma kuvvetliğü, manaya kuvvetliğü, okuma-yazma kuvvetliğü ile konuşmada olağan sözlerin yerine uygun olmayan sözler kullanma halinde ortaya çıkabileceğini iletti. Prof. Dr. Ayhan Öztürk, “Afaziye niye olan hastalığın formuna ve etkilenen beyin bölgesinin genişliğine bağlı olarak farklı seviyelerde klinik bulgu gözlenirken, birtakım hastalıklarda (inme, travma gibi) geri dönebilir yahut dejeneratif (demans gibi) hastalıklarda olduğu üzere ilerleyici ve geri dönüşümsüz olabilir” dedi.
Afazi beyinde öbür hastalıkları tetikleyebilir mi ya da hangi hastalıklar afaziyi tetikleyebilir? Uzmanlar, afazinin kimi beyin hastalıklarının seyri sırasında ortaya çıktığını konusunda hemfikir. Prof. Dr. Ayhan Öztürk, hastalığın seyrinin konuşma ve bağlantı kurma yeteneklerini sınırlayabileceği için psikiyatrik (depresyon, anksiyete vb.) sorunlar ile bilişsel bozukluklara sebep olabileceğinin altını çizdi. Uzmanlar beraberinde afazinin konuşma maharetinde genel ve homojen bir zedelenme yaratmadığını da ekledi. Yani beynin çeşitli bölgelerindeki zedelenmeler, lisan işlevinin belli yönlerini seçici olarak bozuyor. Bu bakımdan afazilerde ya anlamayı ya tabir etmeyi ya da her ikisini birden içeren bir lisan kapasitesi bozulması kelam konusu.
Afazinin çeşitlerini açıklayan Prof. Dr. Ayhan Öztürk, motor afazilerde ses çıkarmaya ait motor iletiler ve gramer yapıları beynin gerekli kısımlarına iletilemediği için konuşmanın bozulduğunu söylemiş oldu. Bu afazi tipinde konuşulanı anlamak bir ölçüde sağlam kaldığı biçimde hasta kendini söz etmek, cümle kurmak, sözleri söylem etmek hatta ses çıkarma ve konuşmada kullanılan kaslara hâkim olmakta kuvvetlik çekiyor. Lisan, dudak, yüz kaslarının konuşma için kullanılmasında beceriksizlik yaşanıyor. “O” sesini çıkarmak için dudaklarını yuvarlaması istendiğinde hasta, o denli yapıyorum zannederek ağzını iki yana gerçek gerebiliyor. Bu afazinin en ağır hali olarak belirtiliyor. Hasta istemli olarak ağzından hiç bir ses çıkaramıyor, birtakım sesleri hatta sözleri otomatik olarak yeri geldiğinde söyleyebilse de istemli olarak bunları çıkaramayabiliyor. Duyusal afazinin en bariz özelliği ise hastanın anlamasının ileri derecede bozuk olması. Hasta bilgiyi lisan bağlamında işleyemiyor, onun için de duyduğu konuşmayı anlayamıyor, gördüğü yazıyı okuyamıyor, ellediği cismin ismini söyleyemiyor. Prof. Dr. Ayhan Öztürk, “Hastaların okuması, yazmasına kıyasla daha ağır olarak zedelenir. Hastanın isimlendirme marifeti de yinelama mahareti de bozuktur. Hasta gördüğü cismin hakikat ismini bulup çıkaramaz, söz bulma kuvvetliğü çeker. Hasta kendi söyleyeceği kelamları yanlışsız olarak işleyemez, bu niçinle de yaptığı konuşma anlamsız bir biçimde ağzından dökülür” açıklamasını yaptı.
‘ADINI SÖYLEYEMEZ, TANIM EDER’
Prof. Dr. Ayhan Öztürk, afazinin bir başka tipi olan total afazide hem motor tıpkı vakitte duyusal alanların etkilenmesinin kelam konusu olduğunu, bu niçinle hastanın konuşamadığı üzere konuşulanı da anlayamadığı, okuyamadığı, yazamadığı, yinelayamadığı ve gördüğü cismi isimlendiremediğinin görüldüğünü iletti. Son olarak anomik afazide isimlendirmenin bozulduğuna ancak bu hastaların akıcı ve anlaşılır konuştuğuna değinen Prof. Dr. Ayhan Öztürk, “Duyusal afaziden farklı olarak anlamaları güzeldir. Hasta cismin ismini bulup söyleyemez, onun yerine cismi tanım eder” bilgisini verdi.
Afazi olağanda 65 yaşından evvel orta yaşlarda ortaya çıksa da, daha geç yaşlarda da görülebiliyor. Hastalık ilerledikçe, hafıza üzere öteki zihinsel hünerler de bozulabiliyor. Birtakım bireylere hareket sorunları üzere nörolojik semptomlar da gelişebiliyor. Afazi yaşayan bu şahıslar o niçinle vakit içinde günlük bakım konusunda yardıma muhtaç hale gelebiliyorlar. Hastalık ilerledikçe depresyon, davranışsal yahut toplumsal sorunlar de gelişebiliyor. Hastalarda kayıtsızlık, zayıf yargılama maharetleri yahut uygunsuz toplumsal davranış üzere sıkıntılar da baş gösterebiliyor.
TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Pekala afazi kalıcı bir sorun mu yoksa tedavi edilebilir mi? Afazinin spesifik tedavisi olmadığı lakin konuşma terapisi üzere yollar denenebileceği belirtiliyor. Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Ebru Işık Yavuz, afaziye beyinde yaşanan damar tıkanıklığının, tümörün de niye olabileceğinin altını çizdi. Yavuz, “Eğer bu bir tümörse, tümörün tedavisiyle muhakkak bir yere kadar düzelebilir. Bir damar tıkanıklığıysa damar tıkanıklığının tedavi edilmesi düşünülebilir” dedi. Doç. Dr. Yavuz, lakin demansa bağlı bir unutkanlık tablosuysa bu biçimde bir durumda tedavinin fazlaca mümkün olmadığını, yalnızca ilerlemesinin durdurabileceğini söylemiş oldu. Afaziden korunmak için Akdeniz tipi ve Omega-3 içerikli beslenmenin değerli olduğunun altını çizen Doç. Dr. Ebru Işık Yavuz sağlıklı, hayat şartlarına sahip olmak gerektiğini de kelamlarına ekledi. Bilim dünyası, afazide beyin hücrelerinin canlandırılmasını manyetik alan tedavisiyle sağlayacak yeni yollar üzerinde de çalışıyor.
Afazi, beynin lisan ve konuşmadan sorumlu bölgelerinin tümü ya da bir kısmını etkileyen patolojiler kararı meydana gelen konuşma bozukluğu olarak tanımlanıyor. Aslında afazi beynin konuşmayla ilgili bölgelerinin etkilendiği, inme, beyin tümörü, baş travmaları yahut hudut sistemi enfeksiyonları haricinde birtakım demans tiplerinde de görülebilen bir bulgu. ‘Konuşma kaybı’ olarak da bilinen afazi, felç ya da tümör niçiniyle oluşabildiği üzere, başa alınan bir darbe kararı da ortaya çıkabiliyor. Uzmanlar, beyin enfeksiyonu ya da Alzheimer hastalığının da afaziyi tetikleyebileceğini söylüyor.
İstanbul Florence Nightingale Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Ebru Parıltı Yavuz, beyinde meydana gelen afazinin bir hastalık değil, yalnızca bir bulgu olduğunun altını bilhassa çizdi. Doç. Dr. Ebru Işık Yavuz, konuşma bozukluğu yahut kişinin hangi sözleri kullanacağını bulup kullanamama durumunun ilerlemesi halinde okuma ve yazmada da bozuklukların meydana gelebileceğini söylemiş oldu.
‘İLERLEYİCİ VE GERİ DÖNÜŞÜMSÜZ OLABİLİR’
Afazi sırf konuşma bozukluğunun yaşanmasıyla gerçekleşmiyor, birfazlaca belirtiyle de kendini gösteriyor. Liv Hospital Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Ayhan Öztürk, afazinin konuşmada kuvvetlik, isim bulma kuvvetliğü, manaya kuvvetliğü, okuma-yazma kuvvetliğü ile konuşmada olağan sözlerin yerine uygun olmayan sözler kullanma halinde ortaya çıkabileceğini iletti. Prof. Dr. Ayhan Öztürk, “Afaziye niye olan hastalığın formuna ve etkilenen beyin bölgesinin genişliğine bağlı olarak farklı seviyelerde klinik bulgu gözlenirken, birtakım hastalıklarda (inme, travma gibi) geri dönebilir yahut dejeneratif (demans gibi) hastalıklarda olduğu üzere ilerleyici ve geri dönüşümsüz olabilir” dedi.
Afazi beyinde öbür hastalıkları tetikleyebilir mi ya da hangi hastalıklar afaziyi tetikleyebilir? Uzmanlar, afazinin kimi beyin hastalıklarının seyri sırasında ortaya çıktığını konusunda hemfikir. Prof. Dr. Ayhan Öztürk, hastalığın seyrinin konuşma ve bağlantı kurma yeteneklerini sınırlayabileceği için psikiyatrik (depresyon, anksiyete vb.) sorunlar ile bilişsel bozukluklara sebep olabileceğinin altını çizdi. Uzmanlar beraberinde afazinin konuşma maharetinde genel ve homojen bir zedelenme yaratmadığını da ekledi. Yani beynin çeşitli bölgelerindeki zedelenmeler, lisan işlevinin belli yönlerini seçici olarak bozuyor. Bu bakımdan afazilerde ya anlamayı ya tabir etmeyi ya da her ikisini birden içeren bir lisan kapasitesi bozulması kelam konusu.
Afazinin çeşitlerini açıklayan Prof. Dr. Ayhan Öztürk, motor afazilerde ses çıkarmaya ait motor iletiler ve gramer yapıları beynin gerekli kısımlarına iletilemediği için konuşmanın bozulduğunu söylemiş oldu. Bu afazi tipinde konuşulanı anlamak bir ölçüde sağlam kaldığı biçimde hasta kendini söz etmek, cümle kurmak, sözleri söylem etmek hatta ses çıkarma ve konuşmada kullanılan kaslara hâkim olmakta kuvvetlik çekiyor. Lisan, dudak, yüz kaslarının konuşma için kullanılmasında beceriksizlik yaşanıyor. “O” sesini çıkarmak için dudaklarını yuvarlaması istendiğinde hasta, o denli yapıyorum zannederek ağzını iki yana gerçek gerebiliyor. Bu afazinin en ağır hali olarak belirtiliyor. Hasta istemli olarak ağzından hiç bir ses çıkaramıyor, birtakım sesleri hatta sözleri otomatik olarak yeri geldiğinde söyleyebilse de istemli olarak bunları çıkaramayabiliyor. Duyusal afazinin en bariz özelliği ise hastanın anlamasının ileri derecede bozuk olması. Hasta bilgiyi lisan bağlamında işleyemiyor, onun için de duyduğu konuşmayı anlayamıyor, gördüğü yazıyı okuyamıyor, ellediği cismin ismini söyleyemiyor. Prof. Dr. Ayhan Öztürk, “Hastaların okuması, yazmasına kıyasla daha ağır olarak zedelenir. Hastanın isimlendirme marifeti de yinelama mahareti de bozuktur. Hasta gördüğü cismin hakikat ismini bulup çıkaramaz, söz bulma kuvvetliğü çeker. Hasta kendi söyleyeceği kelamları yanlışsız olarak işleyemez, bu niçinle de yaptığı konuşma anlamsız bir biçimde ağzından dökülür” açıklamasını yaptı.
‘ADINI SÖYLEYEMEZ, TANIM EDER’
Prof. Dr. Ayhan Öztürk, afazinin bir başka tipi olan total afazide hem motor tıpkı vakitte duyusal alanların etkilenmesinin kelam konusu olduğunu, bu niçinle hastanın konuşamadığı üzere konuşulanı da anlayamadığı, okuyamadığı, yazamadığı, yinelayamadığı ve gördüğü cismi isimlendiremediğinin görüldüğünü iletti. Son olarak anomik afazide isimlendirmenin bozulduğuna ancak bu hastaların akıcı ve anlaşılır konuştuğuna değinen Prof. Dr. Ayhan Öztürk, “Duyusal afaziden farklı olarak anlamaları güzeldir. Hasta cismin ismini bulup söyleyemez, onun yerine cismi tanım eder” bilgisini verdi.
Afazi olağanda 65 yaşından evvel orta yaşlarda ortaya çıksa da, daha geç yaşlarda da görülebiliyor. Hastalık ilerledikçe, hafıza üzere öteki zihinsel hünerler de bozulabiliyor. Birtakım bireylere hareket sorunları üzere nörolojik semptomlar da gelişebiliyor. Afazi yaşayan bu şahıslar o niçinle vakit içinde günlük bakım konusunda yardıma muhtaç hale gelebiliyorlar. Hastalık ilerledikçe depresyon, davranışsal yahut toplumsal sorunlar de gelişebiliyor. Hastalarda kayıtsızlık, zayıf yargılama maharetleri yahut uygunsuz toplumsal davranış üzere sıkıntılar da baş gösterebiliyor.
TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Pekala afazi kalıcı bir sorun mu yoksa tedavi edilebilir mi? Afazinin spesifik tedavisi olmadığı lakin konuşma terapisi üzere yollar denenebileceği belirtiliyor. Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Ebru Işık Yavuz, afaziye beyinde yaşanan damar tıkanıklığının, tümörün de niye olabileceğinin altını çizdi. Yavuz, “Eğer bu bir tümörse, tümörün tedavisiyle muhakkak bir yere kadar düzelebilir. Bir damar tıkanıklığıysa damar tıkanıklığının tedavi edilmesi düşünülebilir” dedi. Doç. Dr. Yavuz, lakin demansa bağlı bir unutkanlık tablosuysa bu biçimde bir durumda tedavinin fazlaca mümkün olmadığını, yalnızca ilerlemesinin durdurabileceğini söylemiş oldu. Afaziden korunmak için Akdeniz tipi ve Omega-3 içerikli beslenmenin değerli olduğunun altını çizen Doç. Dr. Ebru Işık Yavuz sağlıklı, hayat şartlarına sahip olmak gerektiğini de kelamlarına ekledi. Bilim dünyası, afazide beyin hücrelerinin canlandırılmasını manyetik alan tedavisiyle sağlayacak yeni yollar üzerinde de çalışıyor.