A
admin
Guest
Anayasa Mahkemesi Genel Heyeti 10/3/2022 tarihinde, Ramazan Şahin (B. No: 2018/11988) müracaatında, Anayasa’nın 20. hususunda garanti altına alınan özel hayata hürmet hakkı kapsamındaki şahsi bilgilerin korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Olaylar
Müracaatçı, Belediye Başkanlığı (İdare) bünyesinde devlet memuru olarak çalışmaktadır. İşyerinde parmak izi sistemi ile mesai takibine başlanması üzerine Kurum tarafınca müracaatçının parmak izi kaydedilmiştir. Kelam konusu uygulamanın kaldırılmasına yönelik talebinin Kurum tarafınca reddedilmesi üzerine müracaatçı, Yönetim Mahkemesinde (Mahkeme) anılan idari sürecin iptali talebiyle dava açmıştır.
Mahkeme davanın kabulüyle idari sürecin iptaline karar vermiştir. sonucun öne sürülen sebebinde, ilgili mevzuata atıf yapılarak işçinin parmak izi tarama sistemi ile mesai denetiminin yapılması durumunun özel hayata hürmet hakkı kapsamında şahsi bilgilerin işlenmesi çerçevesinde kıymetlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu karara karşı Yönetim tarafınca istinaf kanun yoluna başvurulmuştur. Bölge Yönetim Mahkemesi istinaf müracaatının kabulü ile davanın reddine kesin olarak karar vermiştir.
Savlar
Müracaatçı, parmak izi kayıt sistemi ile mesai takibi yapılması niçiniyle özel hayata hürmet hakkı kapsamındaki şahsi dataların korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Anayasa’nın 20. unsuruna bakılırsa kişisel bilgilerin “ancak kanunda öngörülen hallerde yahut kişinin açık rızasıyla” işlenebileceği açıktır. 6698 sayılı şahsi Dataların Korunması Kanunu ise şahsi bilgilerin işlenme koşullarını bilginin niteliğini temel alarak farklı kurallara bağlamıştır. Bu kapsamda anılan Kanun’un 5. hususunun (1) numaralı fıkrasında genel nitelikli şahsi dataların ilgili kişinin açık isteğiyle işlenebileceği kural olarak belirlenmiş, (2) numaralı fıkrasında ise bu kuralın istisnaları düzenlenmiştir.
6698 sayılı Kanun’un 6. hususunda ise kanun koyucu tahdidi olarak saydığı özel nitelikli şahsi bilgileri işlemeyi ehemmiyetine binaen daha katı kurallara bağlamıştır. Anayasa’nın 20. unsurunun üçüncü fıkrası ve anılan Kanun’un düzenlemeleri dikkate alındığında, özel nitelikli şahsi bilgi kapsamındaki biyometrik bilgilerin kişinin açıkça istek göstermesi durumunda yahut Kanun’un 6. unsurunun (3) numaralı fıkrasının ikinci cümlesindeki kurallarda ya da başka bir kanunda açıkça öngörülmesi halinde istek aranmadan işlenebileceği söylenebilir. Bir öbür deyişle çalışanın özel nitelikli şahsi datalarının işlenmesinin temel ve yöntemlerinin kanun ile düzenlendiği hallerde istek olmasa dahi ilgili kanun kararları uygulanabilecektir. birebir vakitte kanunun çalışanın temel hak ve özgürlüklerin sonlandırılmasını içeren bahisle ilgili temel temelleri ve prensipleri belirleyecek nitelikte olması gerektiği de vurgulanmalıdır. Bu kapsamda kanun yahut ilgili kanuna dayanan mevzuatın bilhassa şahsi dataların işlenmesinin kapsamına ve korumasına ait asılları belirlemesi beklenir.
Bilhassa biyometrik bilgilerin kaydedilmesi formülüyle işçi takip sistemi uygulanabilmesi için kanunlarda düzenlenmeyen hallerde kişinin açık isteğinin mevcut olması gerektiği vurgulanmalıdır. Ayrıyeten çalışanın isteğine dayanılarak özel nitelikli bilginin işlenmesi halinde de elbette evvela Anayasa’nın 13. hususu bağlamında yasallık prensibinin karşılanması gerekir. Açık isteğin varlığından kelam edilebilmesi için ise en azından işlenecek şahsi bilginin kapsamı, maksadı, sonları ve sonuçları hakkında çalışanın önce kâfi bir formda bilgilendirilmesi elzemdir. tıpkı vakitte anılan hallerin yönetimin kontrol ve idare yetkisi kapsamında, kural olarak yasal bir emelin varlığı, hak ve özgürlüklere daha az müdahale ile bu gayesi gerçekleştirmeye elverişli öbür bir yolun olmaması halinde ve gayeyle hudutlu olmak üzere uygulanabileceği söylenebilir. Bu kapsamda şahsi dataların işlenmesi ve paylaşılmasını içeren hallerin işyerinde kullanılması halinde çalışanın hak ve özgürlüklerini koruyacak anayasal teminatların yönetim tarafınca sağlanması gerektiği de hatırlatılmalıdır.
Bu bağlamda mevzuat incelendiğinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda genel olarak devlet memurlarının çalışma saatleri ile günlük çalışma saatlerinin başlama ve bitme saatlerinin tespitine ait düzenlemelerin mevcut olduğu lakin çalışanın mesaiye devam durumunun denetimi ve bu emelle özel nitelikli şahsi dataların işlenmesine ait açık bir düzenlemenin olmadığı görülmüştür. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda da belediye teşkilatını sevk ve yönetim etme ytesirinin belediye liderine bırakıldığı lakin bu yetki kapsamında özel nitelikli şahsi dataların işlenmesine yönelik bir düzenlemenin yapılmadığı anlaşılmıştır.
Bu tespitler ışığında anılan mevzuatta mesai takibi yahut çalışanın kontrolü maksadıyla özel nitelikli şahsi bilgilerin işlenmesi, bu bağlamda biyometrik bilgi bazlı takip sistemlerinin kullanılmasına dair temel temelleri ve prensipleri belirleyen bir düzenlemenin olmadığı açıktır. Açıklamalar çerçevesinde müracaatçının özel nitelikli şahsi bilgilerin işlenmesine dair isteğinin olmadığı, çalışanın mesaiye ahenginin denetiminde biyometrik dataların işlenmesinin ve kullanılmasının anılan kanunlar ile ayrıyeten ve açıkça öngörülmediği konuları dikkate alındığında müracaata mevzu müdahalenin yasallık kuralını sağlamadığı kararına varılmıştır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle şahsi bilgilerin korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Olaylar
Müracaatçı, Belediye Başkanlığı (İdare) bünyesinde devlet memuru olarak çalışmaktadır. İşyerinde parmak izi sistemi ile mesai takibine başlanması üzerine Kurum tarafınca müracaatçının parmak izi kaydedilmiştir. Kelam konusu uygulamanın kaldırılmasına yönelik talebinin Kurum tarafınca reddedilmesi üzerine müracaatçı, Yönetim Mahkemesinde (Mahkeme) anılan idari sürecin iptali talebiyle dava açmıştır.
Mahkeme davanın kabulüyle idari sürecin iptaline karar vermiştir. sonucun öne sürülen sebebinde, ilgili mevzuata atıf yapılarak işçinin parmak izi tarama sistemi ile mesai denetiminin yapılması durumunun özel hayata hürmet hakkı kapsamında şahsi bilgilerin işlenmesi çerçevesinde kıymetlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu karara karşı Yönetim tarafınca istinaf kanun yoluna başvurulmuştur. Bölge Yönetim Mahkemesi istinaf müracaatının kabulü ile davanın reddine kesin olarak karar vermiştir.
Savlar
Müracaatçı, parmak izi kayıt sistemi ile mesai takibi yapılması niçiniyle özel hayata hürmet hakkı kapsamındaki şahsi dataların korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Anayasa’nın 20. unsuruna bakılırsa kişisel bilgilerin “ancak kanunda öngörülen hallerde yahut kişinin açık rızasıyla” işlenebileceği açıktır. 6698 sayılı şahsi Dataların Korunması Kanunu ise şahsi bilgilerin işlenme koşullarını bilginin niteliğini temel alarak farklı kurallara bağlamıştır. Bu kapsamda anılan Kanun’un 5. hususunun (1) numaralı fıkrasında genel nitelikli şahsi dataların ilgili kişinin açık isteğiyle işlenebileceği kural olarak belirlenmiş, (2) numaralı fıkrasında ise bu kuralın istisnaları düzenlenmiştir.
6698 sayılı Kanun’un 6. hususunda ise kanun koyucu tahdidi olarak saydığı özel nitelikli şahsi bilgileri işlemeyi ehemmiyetine binaen daha katı kurallara bağlamıştır. Anayasa’nın 20. unsurunun üçüncü fıkrası ve anılan Kanun’un düzenlemeleri dikkate alındığında, özel nitelikli şahsi bilgi kapsamındaki biyometrik bilgilerin kişinin açıkça istek göstermesi durumunda yahut Kanun’un 6. unsurunun (3) numaralı fıkrasının ikinci cümlesindeki kurallarda ya da başka bir kanunda açıkça öngörülmesi halinde istek aranmadan işlenebileceği söylenebilir. Bir öbür deyişle çalışanın özel nitelikli şahsi datalarının işlenmesinin temel ve yöntemlerinin kanun ile düzenlendiği hallerde istek olmasa dahi ilgili kanun kararları uygulanabilecektir. birebir vakitte kanunun çalışanın temel hak ve özgürlüklerin sonlandırılmasını içeren bahisle ilgili temel temelleri ve prensipleri belirleyecek nitelikte olması gerektiği de vurgulanmalıdır. Bu kapsamda kanun yahut ilgili kanuna dayanan mevzuatın bilhassa şahsi dataların işlenmesinin kapsamına ve korumasına ait asılları belirlemesi beklenir.
Bilhassa biyometrik bilgilerin kaydedilmesi formülüyle işçi takip sistemi uygulanabilmesi için kanunlarda düzenlenmeyen hallerde kişinin açık isteğinin mevcut olması gerektiği vurgulanmalıdır. Ayrıyeten çalışanın isteğine dayanılarak özel nitelikli bilginin işlenmesi halinde de elbette evvela Anayasa’nın 13. hususu bağlamında yasallık prensibinin karşılanması gerekir. Açık isteğin varlığından kelam edilebilmesi için ise en azından işlenecek şahsi bilginin kapsamı, maksadı, sonları ve sonuçları hakkında çalışanın önce kâfi bir formda bilgilendirilmesi elzemdir. tıpkı vakitte anılan hallerin yönetimin kontrol ve idare yetkisi kapsamında, kural olarak yasal bir emelin varlığı, hak ve özgürlüklere daha az müdahale ile bu gayesi gerçekleştirmeye elverişli öbür bir yolun olmaması halinde ve gayeyle hudutlu olmak üzere uygulanabileceği söylenebilir. Bu kapsamda şahsi dataların işlenmesi ve paylaşılmasını içeren hallerin işyerinde kullanılması halinde çalışanın hak ve özgürlüklerini koruyacak anayasal teminatların yönetim tarafınca sağlanması gerektiği de hatırlatılmalıdır.
Bu bağlamda mevzuat incelendiğinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda genel olarak devlet memurlarının çalışma saatleri ile günlük çalışma saatlerinin başlama ve bitme saatlerinin tespitine ait düzenlemelerin mevcut olduğu lakin çalışanın mesaiye devam durumunun denetimi ve bu emelle özel nitelikli şahsi dataların işlenmesine ait açık bir düzenlemenin olmadığı görülmüştür. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda da belediye teşkilatını sevk ve yönetim etme ytesirinin belediye liderine bırakıldığı lakin bu yetki kapsamında özel nitelikli şahsi dataların işlenmesine yönelik bir düzenlemenin yapılmadığı anlaşılmıştır.
Bu tespitler ışığında anılan mevzuatta mesai takibi yahut çalışanın kontrolü maksadıyla özel nitelikli şahsi bilgilerin işlenmesi, bu bağlamda biyometrik bilgi bazlı takip sistemlerinin kullanılmasına dair temel temelleri ve prensipleri belirleyen bir düzenlemenin olmadığı açıktır. Açıklamalar çerçevesinde müracaatçının özel nitelikli şahsi bilgilerin işlenmesine dair isteğinin olmadığı, çalışanın mesaiye ahenginin denetiminde biyometrik dataların işlenmesinin ve kullanılmasının anılan kanunlar ile ayrıyeten ve açıkça öngörülmediği konuları dikkate alındığında müracaata mevzu müdahalenin yasallık kuralını sağlamadığı kararına varılmıştır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle şahsi bilgilerin korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.