A
admin
Guest
Almanya’da yalnızca bir kaç gün evvel gazetelerin manşetlerinde şu cümle yer almıştı: “Gençlerin sayısı hiç bu kadar azalmadı.”
2021 yılı sonunda Almanya’da her on şahıstan biri 15-24 yaşları içindeydı ve bu da 8,3 milyondan fazla beşere tekabül ediyordu. Buna karşılık 65 yaş üzeri insan sayısı 18 milyondan biraz fazla olarak tespit edilmişti.
Toplumun giderek yaşlandığı Almanya bir demografik değişimin tam ortasında bulunuyor. Bu olumsuz gidişatın önüne geçilebilmesi için doğum yahut göç oranlarında gözle görülür bir artış olması gerekiyor. halbuki doğum da göç de yetersiz. Nüfusun süratle yaşlanmasının tesiri bilhassa bir noktada kendini hissettirecek: Emekli aylıkları…
Çünkü Almanya’da emekli maaşları “Ek fiyat prosedürü” olarak isimlendirilen bir yolla finanse ediliyor. Yani çalışanların aylıklarından kesilen emeklilik primleri direkt emeklilik kasalarına aktarılıyor ve burada toplanan paralar bir daha emeklilere maaş olarak ödeniyor. Bu şu manayla geliyor: Şu anda tertipli olarak çalışan ve toplumsal güvenlik primi ödeyen şahıslar, daha evvel birebir kaidelerde çalışıp prim ödeyip emekli olanları finanse ediyor.
Ancak Almanya’da devlet şimdiden emekli maaşlarını vergi gelirleri üzerinden sübvanse etmeye başladı.
Gençler ve yaşlılar içinde Kuşaklar Sözleşmesi
Almanya’da uygulanan yol, emeklilik kasalarına emekli maaşlarını finanse edecek kâfi ölçüde prim ödenmesi halinde işliyor. Buna Jenerasyonlar Kontratı deniliyor. Bu da yaşlanan bir toplumda kilit noktayı oluşturuyor. OECD datalarına göre günümüzde Almanya’da emeklilik kasalarına prim yatıran her 100 bireye 37 emekli düşüyor. Bu sayının 2050’de 58’e çıkması bekleniyor. Başka ülkelerde durum daha da makus. Örneğin Japonya’da 2050 yılında çalışan her 100 kişinin 81 emeklinin maaşını ödeyeceği hesaplanıyor.
Bu durum emekli maaşlarının düşmesi ya da ya da çalışanların emeklilk kasalarına daha fazla prim ödemeleri kararınu doğuruyor. Bunların olmaması için de devletin emeklilik fonlarına olan takviyesini artırması gerekiyor.
Devletin sübvansiyonları haricinde üzerinde konuşulan bir seçenek de emeklilik yaşının 70’e çıkarılması. Almanya’da emeklilik yaşı 65’ten 67’ye kademeli olarak yükseltilmişti.
Stefan Wolf Fotoğraf: Marijan Murat/dpa/picture alliance
Kısa bir süre evvel, Metal Bölümü Patronlar Birliği Lideri Stefan Wolf mevzuyu yeniden gündeme taşıdı. Bilhassa patronlar sık sık emeklilik yaşının uzatılmasını öneriyor. Fakat bu teklif genelde pek sıcak karşılanmıyor. Münih Yaşlanma İktisadı Merkezi’nden Johannes Rausch, “Emeklilik yaşının kademeli olarak yükseltilmesi her vakit fazlaca tanınan olmayan bir tedbirdir. Bu niçinle siyaset kurumu tarafınca mümkün olduğunca erteleniyor, lakin sonuçta rahatlatıcı tesirleri de geciktirilmiş oluyor” diyor.
Rausch, er ya da geç -daha epey ileri bir zamanda- emeklilik yaşının artan ömür beklentisine göre bir daha belirleneceğini öngörüyor. Rauscha’a nazaran bunun avantajları var. Zira halihazırda istikrarın korunması için yeteri kadar prim ödeyen var. Rausch bu bağlamda mesela, primlerin az ölçüde yükseltilmesi ile emekli maaşlarının artırılabileceğini belirtiyor. Uzman bu biçimdece toplumda bir düzgünleşme sağlanabileceğini vurguluyor.
OECD, 20 üye ülkenin 38’inde emeklilik yaşının erkeklerde 66,1’e, bayanlarda ise 65,5’e yükseleceğini varsayım ediyor. Danimarka, İtalya yahut Estonya üzere emeklilik yaşının ömür beklentisine bağlı olduğu ülkelerde, emeklilik yaşının da fazlaca daha yüksek olacağı şimdiden görülüyor. Japonya’da emeklilik yaşı sabit tutuluyor lakin bu ülkede çalışmaya devam eden emeklilerin sayısı çok yüksek.
Yüksek emeklilik yaşı eleştirisi
Buna rağmen çabucak hemen 70 yaşında emeklilik konusunda bir uzlaşı sağlanabilmiş değil. Alman Yaşlılık Meseleleri Merkezi (DZA) Enstitüsü Lideri Clemens Tesch-Römer, emeklilik yaşı belirlenirken salt ekonomik ölçütlerin göz önünde bulundurulamayacağını belirterek, “Bir emeklilik sisteminde yalnızca finansmana dikkat etmemeliyiz” diyor. Bu bağlamda neyin finanse edileceği ve emekli maaşlarının sağlanıp sağlanamayacağının değerli olduğunu vurgulayan uzman, “70 yaşında emeklilikte gördüğüm bir sorun, düşük gelirli şahısların ve bilhassa de kısa ve muhtemelen hastalığa bağlı iş biyografileri olan şahısların dezavantajlı duruma düşecek olmaları” ihtarında bulunuyor.
Clemens Tesch-RömerFotoğraf: DZA
Zira düşük eğitim düzeyine sahip beşerler istatistiksel olarak daha erken ölüyor. Bu niçinle daha geç yaşta emekli olmak, bu beşerler için daha kısa bir emeklilik müddeti manasına geliyor. Tesch-Römer’e nazaran, emeklilik yaşını yükseltmedilk evvel öbür seçenekler devreye sokulmalı. Örneğin nitelikli göçün artırılması, iş ve aile hayatının birbiriyle uyumlu hale getirilmesi, gençlere düzgün bir temel eğitim verilmesi uzmanın teklifleri içinde bulunuyor.
Uzman ayrıyeten şu anda Almanya’da başka emeklilik fonlarına ödeme yapan memurlar ve hür meslek sahiplerinin tıpkı fona dahil edilmesini de öneriyor.
Yaşam uzunluğu öğrenme
Bettina Schmitkunz’u bu tartışmaların hiçbiri ilgilendirmiyor. Birkaç gün ortasında 63 yaşına girecek ve kısa müddet daha sonra da emekli olacak. 40 yıldır Nürnberg Üniversitesi Hastanesi’nde hemşire olarak çalışan Schmitkunz, işini “gayet ağır” olarak tanımlasa da, emeklilikte çalışmayı düşünüyor.
Deneyimli hemşire, “Sadece kendim için konuşabilirim fakat, formda ve yeterli olduğum sürece, kendimi zorlarım. Kasım ayından itibaren emekli olup her şeyden elimi çekmek istemiyorum” diyor.
DW’ye konuşan Schmitkunz, biroldukça meslektaşı için de durumun emsal olduğunu vurguluyor. Fakat bu durumda çalışma şartlarının daha farklı olması gerektiğini belirterek, “Örneğin yaşlılar artık fizikî olarak fazlaca fazla çalışmamalı, bunun yerine, meslek okulu öğrencileri ve mesleğe yeni başlayanlarla daha ağır bir biçimde çalışmalı ki bunun için olağan günlük ömürde kimsenin vakti yok” diye konuşuyor.
DZA’dan Clemens Tesch-Römer için de bu kıymetli bir nokta. İnsanların uzun müddet çalıştığı bir ortamda edindiği tecrübelerini ömür uzunluğu öğrenmeyi teşvik etmek maksadıyla paylaşmasının değerine dikkat çeken Tesch- Römer, “Eğitim, hayatın tüm evrelerinde gerçekleşmeli, zira gelecekte hiç bir çalışan öğrendiği meslekte kalmayacak ve hayat uzunluğu eğitime bugün olduğundan epey daha fazla yatırım yapmamız gerekecek” diye konuşuyor. Tesch-Römer’e bakılırsa 70 yaşında emekli olmak, gereğince formda olan ve çalışmak isteyenler için bir seçenek olabilir.
Çözüm olarak daha fazla esneklik
Tesch- Römer hayat beklentisiyle temaslı emeklilik yaşının dezavantajlarının avantajlarından daha ağır bastığına da vurgu yapıyor. Ona göre sabit bir yaş sonunun olması yararını gösteriyor. Daha fazla esnekliğin ise gelecek için bir tahlil olabileceğini belirtern Tesch-Römer, “Açıkça belirlenen bir hudut koymak uygundur, zira bu biçimde olunca bağlantı kurmak kolay olur, lakin biroldukca ek tahlile de gereksinim olacaktır. Emeklilik yaşı üste yanlışsız esnek olmalı lakin 67 yaşına kadar çalışamayan insanlara da yaşlılıkta güzel bir hayat sunabilmek için aşağı yanlışsız da esneklik sağlanmalı” teklifini lisana getiriyor.
Almanya’nın bir tahlil bulmak için hala vakti var. Yaşlanan toplumun gereksinimlerine göre uyarlandığında, 65 yaşından daha sonra da çalışabilecek durumda olan zinde insanlara imkan tanıyan esnek bir emeklilik olabilir.
Demografik değişimin Almanya’yı bu istikamette harekete geçirmesi beklenen.
2021 yılı sonunda Almanya’da her on şahıstan biri 15-24 yaşları içindeydı ve bu da 8,3 milyondan fazla beşere tekabül ediyordu. Buna karşılık 65 yaş üzeri insan sayısı 18 milyondan biraz fazla olarak tespit edilmişti.
Toplumun giderek yaşlandığı Almanya bir demografik değişimin tam ortasında bulunuyor. Bu olumsuz gidişatın önüne geçilebilmesi için doğum yahut göç oranlarında gözle görülür bir artış olması gerekiyor. halbuki doğum da göç de yetersiz. Nüfusun süratle yaşlanmasının tesiri bilhassa bir noktada kendini hissettirecek: Emekli aylıkları…
Çünkü Almanya’da emekli maaşları “Ek fiyat prosedürü” olarak isimlendirilen bir yolla finanse ediliyor. Yani çalışanların aylıklarından kesilen emeklilik primleri direkt emeklilik kasalarına aktarılıyor ve burada toplanan paralar bir daha emeklilere maaş olarak ödeniyor. Bu şu manayla geliyor: Şu anda tertipli olarak çalışan ve toplumsal güvenlik primi ödeyen şahıslar, daha evvel birebir kaidelerde çalışıp prim ödeyip emekli olanları finanse ediyor.
Ancak Almanya’da devlet şimdiden emekli maaşlarını vergi gelirleri üzerinden sübvanse etmeye başladı.
Gençler ve yaşlılar içinde Kuşaklar Sözleşmesi
Almanya’da uygulanan yol, emeklilik kasalarına emekli maaşlarını finanse edecek kâfi ölçüde prim ödenmesi halinde işliyor. Buna Jenerasyonlar Kontratı deniliyor. Bu da yaşlanan bir toplumda kilit noktayı oluşturuyor. OECD datalarına göre günümüzde Almanya’da emeklilik kasalarına prim yatıran her 100 bireye 37 emekli düşüyor. Bu sayının 2050’de 58’e çıkması bekleniyor. Başka ülkelerde durum daha da makus. Örneğin Japonya’da 2050 yılında çalışan her 100 kişinin 81 emeklinin maaşını ödeyeceği hesaplanıyor.
Bu durum emekli maaşlarının düşmesi ya da ya da çalışanların emeklilk kasalarına daha fazla prim ödemeleri kararınu doğuruyor. Bunların olmaması için de devletin emeklilik fonlarına olan takviyesini artırması gerekiyor.
Devletin sübvansiyonları haricinde üzerinde konuşulan bir seçenek de emeklilik yaşının 70’e çıkarılması. Almanya’da emeklilik yaşı 65’ten 67’ye kademeli olarak yükseltilmişti.
Stefan Wolf Fotoğraf: Marijan Murat/dpa/picture alliance
Kısa bir süre evvel, Metal Bölümü Patronlar Birliği Lideri Stefan Wolf mevzuyu yeniden gündeme taşıdı. Bilhassa patronlar sık sık emeklilik yaşının uzatılmasını öneriyor. Fakat bu teklif genelde pek sıcak karşılanmıyor. Münih Yaşlanma İktisadı Merkezi’nden Johannes Rausch, “Emeklilik yaşının kademeli olarak yükseltilmesi her vakit fazlaca tanınan olmayan bir tedbirdir. Bu niçinle siyaset kurumu tarafınca mümkün olduğunca erteleniyor, lakin sonuçta rahatlatıcı tesirleri de geciktirilmiş oluyor” diyor.
Rausch, er ya da geç -daha epey ileri bir zamanda- emeklilik yaşının artan ömür beklentisine göre bir daha belirleneceğini öngörüyor. Rauscha’a nazaran bunun avantajları var. Zira halihazırda istikrarın korunması için yeteri kadar prim ödeyen var. Rausch bu bağlamda mesela, primlerin az ölçüde yükseltilmesi ile emekli maaşlarının artırılabileceğini belirtiyor. Uzman bu biçimdece toplumda bir düzgünleşme sağlanabileceğini vurguluyor.
OECD, 20 üye ülkenin 38’inde emeklilik yaşının erkeklerde 66,1’e, bayanlarda ise 65,5’e yükseleceğini varsayım ediyor. Danimarka, İtalya yahut Estonya üzere emeklilik yaşının ömür beklentisine bağlı olduğu ülkelerde, emeklilik yaşının da fazlaca daha yüksek olacağı şimdiden görülüyor. Japonya’da emeklilik yaşı sabit tutuluyor lakin bu ülkede çalışmaya devam eden emeklilerin sayısı çok yüksek.
Yüksek emeklilik yaşı eleştirisi
Buna rağmen çabucak hemen 70 yaşında emeklilik konusunda bir uzlaşı sağlanabilmiş değil. Alman Yaşlılık Meseleleri Merkezi (DZA) Enstitüsü Lideri Clemens Tesch-Römer, emeklilik yaşı belirlenirken salt ekonomik ölçütlerin göz önünde bulundurulamayacağını belirterek, “Bir emeklilik sisteminde yalnızca finansmana dikkat etmemeliyiz” diyor. Bu bağlamda neyin finanse edileceği ve emekli maaşlarının sağlanıp sağlanamayacağının değerli olduğunu vurgulayan uzman, “70 yaşında emeklilikte gördüğüm bir sorun, düşük gelirli şahısların ve bilhassa de kısa ve muhtemelen hastalığa bağlı iş biyografileri olan şahısların dezavantajlı duruma düşecek olmaları” ihtarında bulunuyor.
Clemens Tesch-RömerFotoğraf: DZA
Zira düşük eğitim düzeyine sahip beşerler istatistiksel olarak daha erken ölüyor. Bu niçinle daha geç yaşta emekli olmak, bu beşerler için daha kısa bir emeklilik müddeti manasına geliyor. Tesch-Römer’e nazaran, emeklilik yaşını yükseltmedilk evvel öbür seçenekler devreye sokulmalı. Örneğin nitelikli göçün artırılması, iş ve aile hayatının birbiriyle uyumlu hale getirilmesi, gençlere düzgün bir temel eğitim verilmesi uzmanın teklifleri içinde bulunuyor.
Uzman ayrıyeten şu anda Almanya’da başka emeklilik fonlarına ödeme yapan memurlar ve hür meslek sahiplerinin tıpkı fona dahil edilmesini de öneriyor.
Yaşam uzunluğu öğrenme
Bettina Schmitkunz’u bu tartışmaların hiçbiri ilgilendirmiyor. Birkaç gün ortasında 63 yaşına girecek ve kısa müddet daha sonra da emekli olacak. 40 yıldır Nürnberg Üniversitesi Hastanesi’nde hemşire olarak çalışan Schmitkunz, işini “gayet ağır” olarak tanımlasa da, emeklilikte çalışmayı düşünüyor.
Deneyimli hemşire, “Sadece kendim için konuşabilirim fakat, formda ve yeterli olduğum sürece, kendimi zorlarım. Kasım ayından itibaren emekli olup her şeyden elimi çekmek istemiyorum” diyor.
DW’ye konuşan Schmitkunz, biroldukça meslektaşı için de durumun emsal olduğunu vurguluyor. Fakat bu durumda çalışma şartlarının daha farklı olması gerektiğini belirterek, “Örneğin yaşlılar artık fizikî olarak fazlaca fazla çalışmamalı, bunun yerine, meslek okulu öğrencileri ve mesleğe yeni başlayanlarla daha ağır bir biçimde çalışmalı ki bunun için olağan günlük ömürde kimsenin vakti yok” diye konuşuyor.
DZA’dan Clemens Tesch-Römer için de bu kıymetli bir nokta. İnsanların uzun müddet çalıştığı bir ortamda edindiği tecrübelerini ömür uzunluğu öğrenmeyi teşvik etmek maksadıyla paylaşmasının değerine dikkat çeken Tesch- Römer, “Eğitim, hayatın tüm evrelerinde gerçekleşmeli, zira gelecekte hiç bir çalışan öğrendiği meslekte kalmayacak ve hayat uzunluğu eğitime bugün olduğundan epey daha fazla yatırım yapmamız gerekecek” diye konuşuyor. Tesch-Römer’e bakılırsa 70 yaşında emekli olmak, gereğince formda olan ve çalışmak isteyenler için bir seçenek olabilir.
Çözüm olarak daha fazla esneklik
Tesch- Römer hayat beklentisiyle temaslı emeklilik yaşının dezavantajlarının avantajlarından daha ağır bastığına da vurgu yapıyor. Ona göre sabit bir yaş sonunun olması yararını gösteriyor. Daha fazla esnekliğin ise gelecek için bir tahlil olabileceğini belirtern Tesch-Römer, “Açıkça belirlenen bir hudut koymak uygundur, zira bu biçimde olunca bağlantı kurmak kolay olur, lakin biroldukca ek tahlile de gereksinim olacaktır. Emeklilik yaşı üste yanlışsız esnek olmalı lakin 67 yaşına kadar çalışamayan insanlara da yaşlılıkta güzel bir hayat sunabilmek için aşağı yanlışsız da esneklik sağlanmalı” teklifini lisana getiriyor.
Almanya’nın bir tahlil bulmak için hala vakti var. Yaşlanan toplumun gereksinimlerine göre uyarlandığında, 65 yaşından daha sonra da çalışabilecek durumda olan zinde insanlara imkan tanıyan esnek bir emeklilik olabilir.
Demografik değişimin Almanya’yı bu istikamette harekete geçirmesi beklenen.